W listopadzie Polska zostanie poddana kolejnemu, czwartemu już, przeglądowi w ramach Powszechnego Przeglądu Okresowego ONZ (Universal Periodic Review – UPR). Jego celem jest dokonanie oceny przestrzegania praw człowieka w państwach członkowskich ONZ.
Amnesty International zdecydowała się przedłożyć Radzie Praw Człowieka ONZ własny raport na temat stanu ochrony praw człowieka w Polsce, mając nadzieję, że pomoże on państwom członkowskim ONZ dokonać pogłębionej oceny sytuacji w Polsce. Amnesty przeanalizowała, czy i w jakim zakresie wdrożone zostały rekomendacje skierowane do Polski w poprzednim cyklu UPR dotyczące m.in. prawa do zgromadzeń, prawa azylowego, praw dziecka, praw osób LGBTI, praw kobiet, a także praworządności. Oceniła również przestrzeganie przez Polskę międzynarodowych zobowiązań dotyczących niezawisłości sądownictwa oraz krajowych instytucji praw człowieka. Zwróciła również uwagę na stosowanie dyskryminacyjnych praktyk przez władzę, a także liczne przypadki łamania prawa azylowego, praw kobiet, praw seksualnych i reprodukcyjnych, wolności zgromadzeń oraz swobody wypowiedzi.
Tło:
UPR jest mechanizmem kontrolnym działającym w ramach Rady Praw Człowieka ONZ. Przeglądowi, zapoczątkowanemu w 2008r., podlegają wszystkie 193 państwa członkowskie ONZ. UPR obywa się na zasadach wzajemności, co oznacza, że państwa wzajemnie oceniają się pod względem poziomu przestrzegania praw człowieka. Każde państwo poddawane jest ocenie raz na 4 lata.
Podstawą przeglądu jest tzw. raport krajowy przygotowywany przez rząd. Jest on analizowany przez grupę 47 państw tworzących tzw. Grupę Roboczą ds. UPR, niemniej każde zainteresowane państwo członkowskie ONZ może wziąć udział w dyskusji i zadawać pytania delegacji rządowej obecnej podczas przeglądu.
Państwa dokonują oceny przestrzegania praw człowieka w danym kraju nie tylko w oparciu o raport rządowy. Mają do dyspozycji raporty przygotowane przez krajowe i międzynarodowe organizacje pozarządowe, a także informacje opracowane przez ONZ na podstawie raportów i rekomendacji licznych organów ONZ monitorujących prawa człowieka (takich jak specjalni sprawozdawcy czy komitety praw człowieka). Dokumentacja uwzględniająca różne punkty widzenia i różną problematykę pozwala na zobiektywizowanie przedstawianych informacji i wyrobienie sobie opinii na temat rzeczywistego poziomu przestrzegania praw człowieka w danym państwie.
UPR odbywa się na 3,5-godzinnym posiedzeniu i przybiera formę dialogu państw członkowskich z delegacją rządową. Następnie przyjmowane jest sprawozdanie, w którym zawarte są wszystkie pytania, wyjaśnienia, komentarze, a przede wszystkim rekomendacje formułowane przez poszczególne państwa wobec kraju podlegającego ocenie. Zwykle każde państwo otrzymuje ponad 100 rekomendacji dotyczących całego spectrum praw człowieka i ma możliwość zdecydowania, które z rekomendacji przyjmuje do realizacji, a które jedynie odnotowuje. Każde państwo jest zobowiązane wykonać przyjęte rekomendacje i w kolejnym cyklu sprawozdać jakie kroki podjęło, aby je realizować.
Z raportem Amnesty International (po angielsku) można zapoznać się tutaj.