Prawa człowieka a orientacja seksualna

Podczas 59 sesji Komisji Praw Człowieka Brazylia zgłosiła projekt rezolucji zatytułowanej -Prawa człowieka a orientacja seksualna-. Rezolucja wyraża obawy w związku z łamaniem praw człowieka ze względu na orientację seksualną, wzywa państwa do promowania i ochrony praw człowieka wszystkich osób oraz apeluje do Wysokiego Komisarza ONZ do spraw Praw Człowieka oraz do specjalnych grup roboczych Komisji (tzw. Special Procedures) o zwrócenie uwagi na ten obszar zagadnień. W projekcie rezolucji nie przewidziano tworzenia nowej agendy zajmującej się prawami osób należących do mniejszości seksualnych, ale odwołano się do istniejących w prawie międzynarodowym zasad dotyczących zakazu dyskryminacji.

Projekt rezolucji wywołał najostrzejszą dyskusję podczas całej sesji. Pakistan w imieniu Organisation of Islamic Conference (OIC) zgłosił wniosek o to, aby Komisja nie podejmowała żadnych działań w związku z projektem rezolucji; wniosek ten został odrzucony nieznaczną większością głosów. Ostatecznie Komisja przyjęła wniosek przewodniczącego i zadecydowała o przełożeniu dyskusji nad projektem rezolucji na kolejną, sześćdziesiątą sesję.

Od ponad dziesięciu lat AI bada naruszenia praw człowieka ze względu na orientację seksualną lub tożsamość płciową, które mają miejsce na całym świecie . Udokumentowano między innymi stosowanie kary śmierci, więzienie, tortury, okrutne i nieludzkie traktowanie (w tym gwałty i przymusowe leczenie), ataki na obrońców praw człowieka należących do mniejszości seksualnych, odmowa legalizacji organizacji osób LGBT i inne formy dyskryminacji. W wielu krajach przypadki okrutnego traktowania ze względu na orientację seksualną lub tożsamość płciową nie wywołują specjalnego oburzenia. Ci, którzy bronią pokrzywdzonych, często sami stają się obiektem ataków ze strony władz lub części społeczeństwa. Obrońcy praw człowieka, zajmujący się kwestiami związanymi z ludzką seksualnością, coraz częściej zwracają się o pomoc do instytucji międzynarodowych, między innymi do agend ONZ.

W ciągu ostatniej dekady ciała traktatowe ONZ (ICCPR , ICESCR , CRC , CEDAW ) a także Special Procedures stale zwracały się do rządów wzywając do poszanowania i ochrony praw wszystkich ludzi, bez dyskryminacji ze względu na orientację seksualną. Jednak w różnych agendach ONZ, także w samej Komisji oraz podczas światowych konferencji, rządy nie chciały przyjąć do wiadomości istnienia problemu łamania praw człowieka ze względu na orientację seksualną. Z rezolucji Komisji lub tekstów przyjętych podczas światowych konferencji (jak podczas światowej konferencji w sprawach kobiet, która odbyła się w Pekinie, wrzesień 1995) systematycznie wykreślano wzmianki dotyczące -orientacji seksualnej-. Brazylijski projekt, jeśli zostanie przyjęty, będzie stanowił dowód uznania przez państwa wchodzące w skład Komisji praw, o których promowaniu i ochronie eksperci mówią już od ponad dziesięciu lat.

Łamanie praw człowieka ze względu na orientację seksualną lub tożsamość płciową

W niektórych krajach osoby podejrzewane o homoseksualizm wciąż są narażone na karę śmierci, często jedynie z powodu orientacji seksualnej. Ostatnio AI wyrażała zaniepokojenie w związku z przypadkiem, który miał miejsce w USA: oskarżyciel podczas procesu wspomniał o homoseksualizmie oskarżonego, aby uzyskać wyrok śmierci . Na całym świecie osoby LGBT padają ofiarą tortur i okrutnego traktowania ze strony funkcjonariuszy państwowych, wymuszających przyznanie się do -zboczenia-, padają też ofiarami gwałtów, które mają ich -wyleczyć- .

Specjalny Sprawozdawca do spraw pozasądowych, doraźnych i arbitralnych egzekucji otrzymuje raporty o osobach, którym grożono śmiercią i o tych, którzy padli ofiarami pozasądowych egzekucji z powodu swojej orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej . W 2002 roku (mimo zdecydowanego sprzeciwu niektórych państw, w tym należących do OIC) do rezolucji Komisji dotyczącej -Pozasądowych, doraźnych i arbitralnych egzekucji- zostało włączone określenie: -zabójstwa popełnione z powodu jakiejkolwiek dyskryminacji, w tym dyskryminacji związanej z orientacją seksualną- .

AI otrzymuje dziesiątki informacji, dotyczących tortur i okrutnego traktowania w aresztach. Z tych informacji wynika, że ryzyko tortur jest największe na posterunkach policji, szczególnie podczas początkowego okresu aresztowania . Tak zwaną sprawą -Qeen Boat- (Egipt) zajmował się Komitet Praw Człowieka , Komitet przeciwko Torturom , Grupa Robocza do spraw Arbitralnych Aresztowań (Working Group on Arbitrary Detention – WGAD) , Specjalny Sprawozdawca do spraw niezależności sędziów i ławników i Parlament Europejski . WGAD jasno stwierdziła, że aresztowanie kogokolwiek dlatego -że z powodu swojej orientacji seksualnej -narusza normy społeczne- stanowi arbitralne ograniczenie wolności-.

Specjalny Sprawozdawca do spraw przemocy wobec kobiet stwierdził, że -jak długo kobiety nie są traktowane jak samodzielne jednostki, z prawem do swobodnego określania swojej seksualności, ich podrzędna pozycja w społeczeństwie jest równoznaczna z przyzwoleniem na przemoc wobec nich-.

Powszechność takich zjawisk, jak seksizm i homofobia stwarza klimat społeczny, w którym lesbijki są szczególnie zagrożone. AI udokumentowała przypadki młodych lesbijek, bitych, gwałconych i atakowanych przez członków własnych rodzin, którzy chcieli je ukarać i złamać . Niezależnie od tego, jak same się określają, kobiety, uważane za atrakcyjne dla innych kobiet, są szczególnie narażone na okrutne traktowanie w społeczeństwach, w których uważane są za przynoszące -hańbę- rodzinie i społeczności .

Na całym świecie powstają organizacje broniące praw osób LGBT i zajmujące się zagadnieniami ludzkiej seksualności i praw człowieka. Często działacze tych organizacji zmagają się z trudnościami, takimi, jak społeczne wykluczenie, fizyczne ataki, odmowa legalizacji . W 2001 roku przedstawiciel Sekretarza Generalnego odnotował, że ci, którzy bronią praw osób należących do mniejszości seksualnych są szczególnie narażeni na represje i marginalizację .

Nielicznym osobom LGBT spośród rzeszy tych, które na co dzień stykają się z dyskryminacją, udaje się opuścić kraj swojego pochodzenia i szukać schronienia przed prześladowaniami. Jednak wiele krajów niechętnie udziela azylu osobom uciekającym przed prześladowaniami związanymi z orientacją seksualną lub tożsamością płciową.

Definicja uchodźcy nie zawiera odniesienia do orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej . Jednak w praktyce, zgodnie z zaleceniami Wysokiego Komisarza ONZ do spraw uchodźców, dość powszechnie uznaje się, że osoby ubiegające się o azyl z uwagi na orientację seksualną należą do -określonej grupy społecznej- w rozumieniu Konwencji Dotyczącej Statusu Uchodźców .

AI uważa, że stosowanie tak zwanych -praw przeciwko sodomii- (istniejących w około siedemdziesięciu krajach) i skazywanie kobiet i mężczyzn na więzienie za podejmowanie dobrowolnych stosunków seksualnych z osobami tej samej płci stanowi poważne pogwałcenie praw człowieka – w tym prawa do prywatności, wolności od dyskryminacji, wolności ekspresji, prawa do stowarzyszeń. Stosowanie -praw przeciwko sodomii- zostało potępione przez Komitet Praw Człowieka , Komitet do spraw Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych a także Komitet do spraw Likwidacji Dyskryminacji Kobiet. Od 1999 roku Komitet Praw Człowieka wzywa państwa nie tylko do usunięcia przepisów, penalizujących stosunki homoseksualne, lecz także do włączania do konstytucji zakazu dyskryminacji ze względu na orientację seksualną .

AI odnotowała gwałty i tortury popełniane wobec kobiet i mężczyzn w aresztach w Ugandzie, gdzie homoseksualizm jest karalny.

Amnesty International wzywa Komisję Praw Człowieka aby:

  • przyjęła rezolucję, potwierdzając tym samym uniwersalność praw człowieka i potępiając łamanie praw człowieka ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową;
  • wezwała państwa do promowania i ochrony praw człowieka wszystkich osób niezależnie od orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej;
  • wezwała państwa, aby zgodnie z zaleceniami ciał traktatowych położyły kres pogwałceniom praw człowieka ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową.