W 2013 r. przeprowadzono alarmującą ilość egzekucji w wąskiej grupie krajów – zwłaszcza w dwóch krajach Bliskiego Wschodu, gdzie na karę śmierci skazano prawie 100 osób więcej niż w roku ubiegłym, co oznacza wzrost o blisko 15 procent.
– Ogromna ilość wyroków śmierci w Iranie i Iraku jest czymś karygodnym. Państwa, które obstają przy karze śmierci są po złej stronie i jednocześnie skazują się na coraz większą izolację – powiedział Salil Shetty, Sekretarz Generalny Amnesty International.
Zaledwie kilka krajów przeprowadziło ogromną większość bezsensownych zabójstw sponsorowanych przez państwo. Nie są one jednak w stanie odwrócić zmian, które nastąpiły w sprawie zniesienia kary śmierci.
Co najmniej 369 egzekucji w Iranie i 169 w Iraku daje tym krajom drugie i trzecie miejsce w rankingu państw wykonujących ich najwięcej. Pierwsze miejsce zajęły Chiny. Chociaż ilość wyroków śmierci jest w Chinach utrzymywana w tajemnicy, Amnesty International ocenia, że co roku tysiące ludzi jest pozbawianych życia w ten sposób.
Czwarte miejsce zajęła Arabia Saudyjska (79), piąte Stany Zjednoczone (39), a szóste Somalia (34).
Poza Chinami w 2013 r. wykonano co najmniej 778 egzekucji. W 2012 r. liczba ta wyniosła 682.
W sumie na karę śmieci w 2013 r. skazano osoby z 22 państw, czyli o jedno więcej niż w roku ubiegłym. Indonezja, Kuwejt, Nigeria i Wietnam powróciły do wykonywania egzekucji.
Pomimo niepowodzeń w 2013 r. w ciągu ostatnich 20 lat można zaobserwować stały spadek liczby krajów wykonujących karę śmierci. W ubiegłym roku poprawę odnotowano we wszystkich regionach.
Wiele krajów, które przeprowadzały egzekucje w 2012 r., nie wykonało żadnych w roku 2013. Były to m.in. Gambia, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Pakistan, gdzie władze ponownie zawiesiły wykonywanie kary śmierci. Białoruś również wstrzymała się od egzekucji, co oznacza, że w Europie i Azji Centralnej po raz pierwszy od 2009 r. nie przeprowadzono żadnej egzekucji.
Jeszcze dwadzieścia lat temu karę śmierci wykonano w 37 państwach. Liczba ta spadła do 25 w 2004 r., a w 2013 r. do 22. Tylko w dziewięciu krajach na świecie w ciągu ostatnio pięciu lat corocznie przeprowadzano egzekucje.
– Tendencja długoterminowa jest oczywista – kara śmierci staje się przeszłością. Wzywamy rządy wszystkich krajów, które zabijają swoich obywateli w imię sprawiedliwości o natychmiastowe przyjęcie moratorium na wszystkie egzekucje i zniesienie kary śmierci w przyszłości – powiedział Salil Shetty.
W wielu krajach wyroki przeprowadza się w tajemnicy, a informacje na ich temat nie są udostępniane publicznie. W niektórych przypadkach rodzina, prawnicy czy opinia publiczna nie są informowane o egzekucjach z wyprzedzeniem.
Metody i przestępstwa
Metody egzekucji w 2013 r. obejmowały ścięcie, porażenie prądem elektrycznym, rozstrzelanie, powieszenie i zastrzyk trucizny. Publiczne egzekucje przeprowadzano w Iranie, Korei Północnej, Arabii Saudyjskiej i Somalii.
Oskarżonych skazywano na karę śmierci za przestępstwa nieprowadzące do śmierci ofiary, m.in. kradzież, przestępstwa narkotykowe i nadużycia ekonomiczne, a także czyny, które nie powinny być uznawane za przestępstwo, takie jak “cudzołóstwo” czy “bluźnierstwo”. Wiele krajów na karę śmierci skazywało osoby oskarżone o niejasno zdefiniowane “przestępstwa polityczne”.
ZESTAWIENIE WEDŁUG REGIONÓW
Bliski Wschód i Afryka Północna
W Iraku trzeci rok z rzędu miał miejsce wzrost ilości egzekucji. Co najmniej 169 osób skazano, co oznacza wzrost o prawie 1/3 w porównaniu z rokiem ubiegłym. Zdecydowana większość została skazana na podstawie niejasnych przepisów antyterrorystycznych.
W Iranie władze oficjalnie potwierdziły wykonanie 396 egzekucji. Jednak wiarygodne źródła mówią o setkach egzekucji przeprowadzonych w tajemnicy, co może oznaczać w sumie ponad 700 zabitych osób.
Arabia Saudyjska, tak jak w ciągu dwóch poprzednich lat, wciąż przeprowadza dużą liczbę egzekucji (co najmniej 79 w 2013 r.). Po raz pierwszy od trzech lat na karę śmierci skazano w tym kraju młodocianych przestępców, co stanowiło pogwałcenie prawa międzynarodowego.
Iran, Irak i Arabia Saudyjska odpowiadają za co najmniej 80% wszystkich egzekucji na świecie, nie licząc Chin.
W regionie dokonały się nieliczne pozytywne zmiany. Pierwszy raz od trzech lat nikt nie został skazany na karę śmierci w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. W Jemenie drugi rok z rzędu spadła ilość egzekucji.
Afryka
W Afryce Subsaharyjskiej karę śmierci przeprowadzono tylko w pięciu krajach: Botswanie, Nigerii, Somalii, Sudanie i Sudanie Południowym. Ponad 90% egzekucji w regionie przeprowadzono w Nigerii, Somalii i Sudanie. Ilość egzekucji odnotowanych w Somalii wzrosła z sześciu w 2012 r. do co najmniej 34 w 2013 r.
W Nigerii czterech mężczyzn powieszono podczas pierwszych egzekucji od siedmiu lat. Nastąpiło to po wypowiedzi prezydenta Goodluck Jonathana, który dał zielone światło wznowieniu egzekucji w tym kraju.
W całym regionie, w tym w Beninie, Ghanie i Sierra Leone, podejmowane były działania na rzecz zniesienia kary śmierci poprzez zmiany w konstytucji lub propozycje zmian w kodeksach karnych, które umożliwiłyby zniesienie kary śmierci.
Ameryka Północna i Ameryka Południowa
Stany Zjednoczone były jedynym państwem w obu Amerykach, gdzie wykonywano karę śmierci. W 2013 r. skazano na nią mniej osób (39) niż w 2012 r. 41% egzekucji dokonano w stanie Teksas. Natomiast stan Maryland był 18. stanem, w którym zniesiono karę śmierci. Na wielu Wyspach Karaibskich odnotowano brak egzekucji pierwszy raz od 1980 r., kiedy to Amnesty International zaczęła prowadzenie ewidencji
Azja
W Wietnamie i Indonezji w ubiegłym roku przywrócono karę śmierci. W Indonezji pierwszy raz od czterech lat dokonano egzekucji – pięciu mężczyzn skazano na śmierć, w tym dwóch za handel narkotykami.
W Chinach na śmierć skazano więcej osób niż łącznie w pozostałych krajach na świecie, jednak informacje na temat ilości egzekucji są ściśle tajne i niemożliwe do uzyskania. Odnotowano nieliczne oznaki poprawy wraz w wprowadzeniem zabezpieczeń prawych w przypadkach kary śmierci, a Sąd Najwyższy ogłosił kres praktyki pozyskiwania organów od straconych więźniów.
Egzekucji nie przeprowadzono w Singapurze, a więźniom skazanym na karę śmierci złagodzono wyroki. Pacyfik pozostawał regionem niemal wolnym od kary śmierci, chociaż Papua Nowa Gwinea wznowiła wykonywanie wyroków.
Europa i Azja Centralna
Po raz pierwszy od 2009 r. Europa i Azja Centralna były obszarem wolnym od kary śmierci. Jednym państwem, w którym wciąż obowiązuje kara śmierci jest Białoruś, ale w 2013 r. nie przeprowadzono tam żadnej egzekucji.