– Państwa stosowały karę śmierci usiłując zwalczyć przestępczość, terroryzm i niestabilność wewnętrzną
– Nagły wzrost liczby wydanych wyroków kary śmierci, głównie w Egipcie i Nigerii – co najmniej 2466 na całym świecie, o 28% więcej niż w 2013 roku
– 607 potwierdzonych egzekucji, spadek o prawie 22% względem 2013 roku (z wyłączeniem Chin, gdzie liczba egzekucji przewyższa ich liczbę na całym świecie)
– 22 państwa wykonały egzekucje, bez zmian względem 2013 roku
Amnesty International w corocznym raporcie dotyczącym kary śmierci na świecie w 2014 roku odnotowała zatrważającą liczbę krajów, które stosują karę śmierci celem rozwiązania rzeczywistych lub potencjalnych zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa, związanych z terroryzmem, przestępczością lub niestabilnością wewnętrzną.
Liczba odnotowanych wyroków śmierci wzrosła prawie o 500 w porównaniu do 2013 roku, głównie ze względu na nagły wzrost ich liczby w Egipcie i Nigerii, a także wydawane tam masowe wyroki spowodowane konfliktami wewnętrznymi oraz polityczną niestabilnością obu krajów.
“Rządy łudzą się, że stosując karę śmierci, walczą z przestępczością. Nie ma dowodów na to, że groźba kary śmierci jest bardziej odstraszająca niż jakiekolwiek inne kary” – powiedział Salil Shetty, Sekretarz Generalny Amnesty International.
“Zgubne tendencje rządów stosujących karę śmierci jako daremną próbę rozwiązania rzeczywistych lub wyimaginowanych zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa i bezpieczeństwa publicznego w zeszłym roku były zatrważające. To karygodne, że tak wiele państw na całym świecie w istocie nie traktuje poważnie życia – skazanie ludzi na śmierć za “terroryzm” lub tłumienie wewnętrznej niestabilności to nieprzemyślane założenia zapobiegania i odstraszania”.
Jednak w 2014 roku pojawiły się też dobre wiadomości – odnotowano mniejszą liczbę egzekucji w stosunku do roku ubiegłego, a kilka krajów podjęło kroki zmierzające do zniesienia kary śmierci.
Liderzy w egzekucjach
Chiny ponownie wykonały więcej egzekucji niż reszta świata. Zdaniem Amnesty International co roku tysiące ludzi skazuje się tam na śmierć, jednak dokładne informacje są utajnione, przez co faktyczna liczba jest niemożliwa do określenia.
Pozostałe kraje będące światowymi liderami w egzekucjach wykonanych w 2014 roku to: Iran (289 oficjalnie ogłoszonych, a co najmniej 454, które nie zostały potwierdzone przez władze), Arabia Saudyjska (co najmniej 90), Irak (co najmniej 61) i USA (35).
Z wyłączeniem Chin, w 2014 roku było przeprowadzonych co najmniej 607 egzekucji, co w porównaniu do 778 egzekucji w 2013 roku, oznacza spadek o ponad 20 procent.
W 2014 roku egzekucje odnotowano w 22 krajach, tak samo jak w roku poprzednim. Jest to jednak znaczący spadek w porównaniu do 1995 roku, kiedy to Amnesty International odnotowała egzekucje w 41 krajach. Stanowi to wyraźną tendencję państw do zniesienia kary śmierci.
“Liczby mówią same za siebie – kara śmierci staje się przeszłością. Nieliczne kraje nadal ją stosujące powinny poważnie się sobie przyjrzeć i zadać pytanie, czy chcą nadal naruszać prawo do życia, czy dołączyć do zdecydowanej większości państw, które zniosły tę ostateczną, okrutną i nieludzką karę” – powiedział Salil Shetty.
Bezpieczeństwo państwa
Niepokojąca tendencja państw stosujących karę śmierci w celu zwalczania zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa była widoczna na całym świecie, zwłaszcza w Chinach, Pakistanie, Iranie i Iraku, gdzie osoby oskarżone o “terroryzm” skazywano na karę śmierci.
Pakistan wznowił wykonywanie egzekucji w wyniku przerażającego ataku talibów na szkołę w Peszawarze. W grudniu stracono siedem osób, a rząd zapowiedział, że setki oskarżonych o “terroryzm” zostanie skazanych na śmierć. Egzekucje będą nadal wykonywane w 2015 roku.
Chiny korzystały z kary śmierci w ramach kampanii “mocnego uderzenia”, która ma na celu walkę z terroryzmem i przestępczością w Ujgurskim Regionie Autonomicznym Xinjiang (XUAR). Trzy spośród 55 osób skazanych za terroryzm, separatyzm i zabójstwa, otrzymały kary śmierci. Pomiędzy czerwcem a sierpniem w XUAR wykonano 21 egzekucji w związku z odrębnymi atakami terrorystycznymi.
“W roku, kiedy odrażające zbiorowe egzekucje przeprowadzone przez grupy zbrojne odcisnęły piętno na globalnej świadomości jak nigdy dotąd, napawa lękiem fakt, iż rządy same uciekają się do większej liczby egzekucji w celu zwalczania terroryzmu i przestępczości” – powiedział Salil Shetty.
W krajach takich jak Korea Północna, Iran, czy Arabia Saudyjska, rządy nadal stosują karę śmierci jako narzędzie tłumienia protestów.
Inne kraje wykorzystywały egzekucje jako próbę obniżenia wskaźnika przestępczości. W Jordanii, po ośmiu latach moratorium na wykonywanie kary śmierci, 11 morderców skazano na śmierć, co zdaniem rządu było krokiem do zakończenia gwałtownego wzrostu przemocy. W Indonezji rząd ogłosił plany skazania na śmierć głównie handlarzy narkotyków, celem opanowania zagrożeń dla bezpieczeństwa publicznego.
Nagły wzrost wyroków śmierci
W 2014 roku odnotowano dramatyczny wzrost liczby wydanych wyroków śmierci – co najmniej 2466, co w porównaniu do 1925 w 2013 roku jest wzrostem o ponad jedną czwartą. W dużej mierze było to spowodowane sytuacją w Nigerii i Egipcie, gdzie setki osób skazano na śmierć.
W Nigerii w 2014 roku wydano 659 wyroków śmierci, czyli o 500 więcej niż w roku 2013 (141 wyroków). W ciągu roku sądy wojskowe podczas oddzielnych procesów skazały na śmierć 70 żołnierzy, w związku z buntem w kontekście konfliktu zbrojnego z Boko Haram.
W Egipcie w 2014 roku sądy ogłosiły co najmniej 509 wyroków śmierci, 400 więcej niż w roku poprzednim. Liczba ta obejmowała masowe wyroki śmierci dla 37 osób w kwietniu i dla 183 osób w lipcu, które wydano po rażąco niesprawiedliwych procesach.
Metody i przestępstwa
Do metod egzekucji w 2014 zaliczało się ścięcie, powieszenie, zastrzyk trucizny i rozstrzelanie. Publiczne egzekucje były przeprowadzane w Iranie i Arabii Saudyjskiej.
Ludzie są skazywani na karę śmierci za takie przestępstwa, jak: rabunek, przestępstwa związane z narkotykami, przestępstwa gospodarcze, a nawet za “cudzołóstwo”, “bluźnierstwo” lub “czary”, które w ogóle nie powinny być uważane za przestępstwa. Wiele krajów używa niejasno sformułowanego pojęcia przestępstw politycznych, aby skazać dysydentów na śmierć.
Podział według regionów
AMERYKA
USA jest nadal jedynym krajem w Ameryce Północnej, który stosuje karę śmierci, choć liczba egzekucji spadła z 39 w 2013 do 35 w 2014 roku – co odzwierciedla stały spadek stosowania kary śmierci w tym kraju w ciągu ostatnich lat. Tylko siedem stanów stosowało karę śmierci w 2014 roku (o dwa mniej niż w 2013 roku). W czterech z nich – w Teksasie, Missouri, Florydzie i Oklahomie wykonano 89 procent wszystkich egzekucji. W lutym stan Waszyngton wprowadził moratorium na wykonywanie kary śmierci. Ogólna liczba wyroków śmierci zmniejszyła się z 95 w 2013 do 77 w 2014 roku.
AZJA
Region Azji był bardzo zróżnicowany pod względem stosowania kary śmierci w 2014 roku. Egzekucje odnotowano w dziewięciu krajach, o jeden mniej niż rok wcześniej. Pakistan zawiesił moratorium na wykonywanie wyroków śmierci na cywilach. W regionie odnotowano trzydzieści dwie egzekucje, mimo że liczby te nie obejmują Chin czy Korei Północnej, gdzie uzyskanie potwierdzonych danych nie jest możliwe. Indonezja ogłosiła plany wznowienia egzekucji, głównie na handlarzach narkotyków.
Rejon Pacyfiku jest nadal jedyną strefą na świecie wolną od kary śmierci, choć rządy zarówno Papui Nowej Gwinei, jak i Kiribati, podjęły kroki w celu wznowienia przeprowadzania egzekucji lub wprowadzenia kary śmierci.
AFRYKA SUBSAHARYJSKA
W 2014 roku w Afryce Subsaharyjskiej zaobserwowano znaczny postęp. W trzech krajach wykonano 46 egzekucji, co w porównaniu do 64 egzekucji w pięciu krajach w 2013 roku przyczynia się do spadku o 28 procent. Egzekucje przeprowadzono w Gwinei Równikowej, Somalii i Sudanie.
Madagaskar podjął kroki zmierzające do zniesienia kary śmierci. 10 grudnia Zgromadzenie Narodowe przyjęło projekt ustawy znoszącej karę śmierci, jednak ustawa wejdzie w życie po podpisaniu przez prezydenta kraju.
EUROPA I AZJA ŚRODKOWA
Białoruś jest jedynym krajem w regionie, który wykonuje karę śmierci, po 24-miesięcznej przerwie – w ciągu roku stracono co najmniej trzy osoby. Egzekucje są tajne, członków rodzin i prawników informuje się po fakcie.
BLISKI WSCHÓD I AFRYKA PÓŁNOCNA
Powszechne stosowanie kary śmierci na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej jest bardzo niepokojące. W Iranie, Iraku i Arabii Saudyjskiej wykonano 90 procent wszystkich egzekucji w regionie, i 72 procent wszystkich przeprowadzonych egzekucji na całym świecie (z wyłączeniem Chin).
W 2014 roku egzekucje odnotowano w ośmiu krajach regionu, dwóch więcej niż w roku 2013. W 16 krajach, znacznej większości państw regionu, wydano wyroki kary śmierci.
Ogólna liczba egzekucji odnotowanych w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej spadła z 638 w 2013 do 491 w 2014 roku. Te liczby nie obejmują setek egzekucji, które miały miejsce w Iranie, ale nie zostały oficjalnie potwierdzone. W 2014 roku władze irańskie potwierdziły wykonanie 289 egzekucji, jednak wiarygodne źródła sugerują, że przeprowadzono dodatkowo 454 egzekucje – co łącznie daje liczbę 743.
