ADAM ABUBAKAROW

16-letni Adam Abubakarow „zaginął” 22 lub 23 lutego 2000. Przebywał u swych dziadków w Dystrykcie Szalińskim, gdzie pomagał im kopać ogród warzywny i robić porządek w piwnicy. Nie wrócił do domu. W drodze powrotnej do Inguszetii, w mieście Urus-Martan siły rosyjskie zatrzymały go w wojskowym punkcie kontrolnym. Po ponad czterech latach od tego wydarzenia nic nie wiadomo o jego losie.

Przez ponad dwa lata wielu członków Amnesty International z całego świata słało listy do władz rosyjskich z zapytaniem o zdrowie i miejsce pobytu Abubakarowa. W odpowiedzi władze początkowo twierdziły, że osoby o tym nazwisku nie zatrzymano i kwestionowały równocześnie wiarygodność źródeł AI. Jednakże w listopadzie 2000 poinformowały Amnesty International, że Adam Abubakarow był faktycznie aresztowany, ale zwolniono go 17 marca 2000. Według p.o. prokuratora w dystrykcie Urus-Martan L. Iliuszenko, Adam Abubakarow powiadomił prokuraturę, że po kontroli w punkcie planował udać się do swoich krewnych w wiosce Gechi-Czu niedaleko Urus-Martanu. Jednakże ani jego krewni, ani rodzice już o nim później nie słyszeli.

W czerwcu 2000 Amnesty International zwróciła się w tej sprawie do Biura Specjalnego Przedstawiciela Prezydenta Federacji Rosyjskiej ds. Praw Człowieka i Wolności w Republice Czeczenii, który złożył skargę do Prokuratury Czeczenii. Na ten list ani na kolejne Biuro nie otrzymało żadnej odpowiedzi. W maju 2001 Prokuratura Czeczenii poinformowała AI, że otwarto dochodzenie w sprawie „zaginięcia” Adama Abubakarowa, które prowadzi lokalna prokuratura w Urus-Martanie.

Napisz list do Prokuratury Generalnej i Prokuratury Czeczenii, a kopie wyślij do przewodniczącej Prezydenckiej Komisji Praw Człowieka Elli Pamfiłowej.

Napisz, że wiesz o prowadzonym śledztwie w sprawie Adama Abubakarowa. Wyraź zaniepokojenie faktem, że od początku 2002 roku nie ma nowych informacji w sprawie „zaginięcia” Abubakarowa i zapytaj o postępy w śledztwie.

RIZWAN JARAGIEWICZ APPAZOW

5 maja 2003 rosyjscy żołnierze zatrzymali w punkcie kontrolnym w regionie Wedeno Rizwana Jaragiewicza Appazowa. Zabrali go podobno do wojskowych baraków, jednak gdy dwóch jego krewnych udało się tam, by upewnić się co do jego miejsca pobytu, dowiedziało się, że został przeniesiony na kolejną kontrolę do głównej rosyjskiej bazy wojskowej w Hankale. Nie wiadomo o żadnym powodzie jego zatrzymania. Brata Appazowa „zaginął” w 2001 roku po tym, jak podczas spędzania bydła aresztowali go żołnierze rosyjscy. Od tej pory go nie widziano.

Napisz list do Prokuratora Czeczenii, Prokuratora Wojskowego i Prokuratora Generalnego Federacji Rosyjskiej.

Wezwij ich do ustalenia losu i miejsca pobytu Rizwana Appazowa i do postawienia przed sądem wszystkich odpowiedzialnych za jego „zaginięcie”.

MILANA BETIGIJEWA I ASET JAHIAJEWA

Te dwie kobiety zostały zabrane przez żołnierzy rosyjskich 9 listopada 2001 podczas rajdu na dom w czeczeńskiej wsi Serżeń Jurt.

Eset Jahiajewa i jej siostrzenica Milana Betirgijewa przebywały w domu siostry Aset, pomagając w przygotowaniach do wesela córki sąsiadów. Około 4 rano do domu wdarli się rosyjscy żołnierze w maskach. W oddzielnej sypialni spało pięć dziewczyn w wieku od 14 do 18 lat.

Jak twierdzą świadkowie, żołnierze odłączyli w domu prąd. Jedna z dziewczyn zaczęła wołać o pomoc, ale żołnierze zagrozili, że je zabiją, jeśli wydadzą z siebie jakikolwiek dźwięk. Straszyli także, że je zgwałcą. W tym momencie do pokoju wszedł oficer, który nakazał żołnierzom nie dotykać dziewczyn. Ci przeszukali dom i kazali dziewczynom dać pieniądze i broń, cały czas strasząc, że je zabiją.

Kiedy żołnierze opuścili dom, a dziewczyny weszły do sypialni, odkryły, że brakuje Milany i Aset. Na ulicy przed domem znalazły niektóre ich rzeczy, m.in. spódnicę i bluzkę Milany. W listopadzie 2001 otwarto dochodzenie w tej sprawie.

Napisz list do Prokuratury Generalnej w Moskwie i do Prokuratury Wojskowej Północnego Kaukazu.

Wezwij je do ustalenia losu Milany Betirgijewej i Aset Jahiajewej oraz do poinformowania o postępach w śledztwie dotyczącym ich „zaginięcia”.

SAID-HUSEIN IMAKAJEW (23) I JEGO OJCIEC SAID-MAHOMET IMAKAJEW

14 grudnia 2000 Said-Husein Imakajew z wioski Nowe Atagi pojechał do sąsiedniej wsi kupić płaszcz. W drodze powrotnej jego samochód zatrzymała grupa zamaskowanych mężczyzn z rosyjskich sił federalnych. Imakajew został aresztowany. Półtora roku później „zaginął” jego ojciec, wciąż poszukujący syna. 2 czerwca 2002 rosyjskie siły federalne zatrzymały Saida-Mahometa Imakajewa wraz z czwórką innych mężczyzn z wioski. Marzet Imakajewa, matka Saida-Huseina i żona Saida-Mahometa nie otrzymała żadnej informacji o losie swych bliskich.

Kilka razy otwierano i zawieszano dochodzenie w sprawie „zaginięcia” Saida-Huseina Imakajewa i są powody do zakwestionowania pracowitości osób przeprowadzających śledztwo. Przesłuchano jedynie dwóch świadków, w tym Marzet Imakajewą, i wysłano cztery listy z zapytaniem o miejsce pobytu Saida-Huseina. Marzet Imakajewa sama starała się dostarczyć prokuraturze więcej świadków, jednakże nikt jej nie słuchał, a jeden cywilny prokurator powiedział jej, że sam nic nie może zrobić, bo nie ma dostępu do wojska. Od wypuszczonych więźniów Imakajewa otrzymałą listę osób, które są przetrzymywane w wojskowej kwaterze głównej w Chankale. Na tej liście było nazwisko jej syna, obok niego znak zapytania, co oznaczało – jak jej wyjaśniono – że nieznane jest miejsce jego pobytu.

Przeprowadzone śledztwo w sprawie „zaginięcia” Saida-Mahometa Imakajewa można uznać za powierzchowne i niekompletne. Śledczy odwiedził Marzet Imakajewą na przełomie czerwca i lipca, ale nie wykonał czynności, jakich po nim oczekiwała, np. nie poprosił jej o sporządzenie portretu pamięciowego przywódcy grupy, która zatrzymała jej męża, nie zapytał o dowody materialne, nie zaprosił na konfrontację w celu zidentyfikowania podejrzanych ani nie przesłuchał sąsiadów i innych świadków. W połowie sierpnia 2002 dochodzenie w sprawie zaginięcia Saida-Mahometa Imakajewa przejęła prokuratura wojskowa 70. Regimentu.

Napisz list do Prokuratury Generalnej oraz do Prokuratury Wojskowej Północnego Kaukazu, a kopie wyślij pod wszystkie adresy z listy poniżej.

Poproś o udzielenie informacji w sprawie dochodzenia nad „zaginięciem” ojca i syna. Wezwij władze do ustalenia ich losu oraz do pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców tego „zaginięcia”.

ZELIMHAN MURDAŁOW

2 stycznia 2001 24-letni Zelimhan Murdałow, syn Astemira, opuścił swój dom przy ul. Twerskiej w Groznym zapowiadając, że wróci za godzinę. Nie wrócił.

Astemir Murdałow udał się do dowództwa wojskowego, gdzie powiedziano mu, że młody człowiek, z opisu pasujący do jego syna, został zatrzymany w pobliżu Placu Minutka. Astemir Murdałow poszedł więc do Tymczasowego Departamentu Spraw Wewnętrznych (VOVD) przy Placu Minutka i spotkał się z jego wiceprzewodniczącym, majorem Prelepinem. Ten powiedział mu, że jego syn jest przetrzymywany na posterunku pod zarzutem posiadania marihuany i że czekają na przyjście prawnika, żeby Zelimhan mógł zostać zwolniony. Astemir Murdałow poszedł przyprowadzić adwokata. Kiedy wrócili na posterunek, nie pozwolono im wejść. Murdałow twierdzi, że przez następne dwa dni on i jego rodzina siedzieli przed posterunkiem od rana do wieczora. 5 stycznia Astemir Murdałow wraz z dwoma prokuratorami i komendantem Groznego przeszukali cele w Departamencie, Zelimhana jednak nie znaleźli.

Informacje na temat Zelimhana Murdałowa pochodzą od jego towarzyszy z celi, którzy zostali uwolnieni. Mieli oni zeznać prokuratorowi, że widzieli go 3 stycznia. Miał złamaną rękę, a kość wystawała na zewnątrz. Był pozbawiony genitaliów, odcięto mu też ucho. Przeszedł wstrząs mózgu. Współwięźniowie twierdzili, że tamtej nocy Murdałow otrzymał pomoc medyczną. Lekarz stwierdził, że leczył Murdałowa, ale że jego obrażenia były lekkie, ucho naderwane, a nie odcięte, a wszystkie rany odniósł podczas „upadku”. Nieznany jest los ani miejsce pobytu Zelimhana Murdałowa. Dochodzenie w sprawie jego „zaginięcia” rozpoczęło się 7 stycznia 2001. Dopiero po roku zatrzymano podejrzanego, Sergieja W. Łapina, członka specjalnej jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, którego jednostka służyła w Groznym w czasie uprowadzenia Murdałowa. Łapin został zwolniony w maju 2002. W październiku 2003 rozpoczął się proces Łapina przed Sądem Najwyższym Czeczenii w Groznym. Oskarżono go na podstawie art. 286 (przekroczenie uprawnień, w tym użycie bezprawnej siły fizycznej) i 292 (fałszerstwa podczas pełnienia urzędu) rosyjskiego kodeksu karnego. Sergiej Łapin nie pojawił się w sądzie i rozprawa została przełożona do odwołania.

Napisz list do Prokuratury Generalnej, Prokuratury Czeczenii i Wojskowej Prokuratury Północnego Kaukazu, a kopie do Elli Pamfiłowej.

Zapytaj o miejsce pobytu Zelimhana Murdałowa i czy ktoś z odpowiedzialnych za jego porwanie został postawiony przed sądem.

ALAUDIN SADYKOW

Podczas pierwszych miesięcy wojny czeczeńskiej Alaudin Sadykow, nauczyciel z Groznego, pomagał w dystrybucji pomocy humanitarnej. Pracował z rosyjskimi służbami ratunkowymi.

Sadykow opowiedział delegatom Amnesty International, że 5 marca 2000, kiedy pomagał rozdawać wodę mieszkańcom, przyjechali w zakamuflowanych mundurach członkowie rosyjskiej milicji specjalnej (OMON), pytając, jak dojechać do ulicy Pawła Musorowa. Alaudin Sadykow zaproponował, że pojedzie z nimi wskazać drogę. Jednakże, jak opowiadał Sadykow, kiedy dojechali na miejsce i on wysiadł z samochodu, mężczyźni uderzyli go kolbą karabinu i zawiązali mu na głowie czarną chustę. Zabrali go do Tymczasowego Departamentu Spraw Wewnętrznych (VOVD) dystryktu oktriabskiego, gdzie bito go przez około dwie godziny. Alaudin Sadykow powiedział Amnesty International, że milicjanci siłą obcięli mu włosy i zmusili do zjedzenia ich. Potem przyłożyli mu do dłoni kawałek rozżarzonego metalu – dwa lata po tym wydarzeniu, podczas rozmowy z przedstawicielem AI, blizny wciąż były widoczne. Po tych przedłużających się torturach Sadykow został umieszczony w celi, gdzie współwięźniowie bawili się nim w „żywą piłkę nożną”, łamiąc mu zęby i żebra, i kopiąc go aż do utraty przytomności.

Później tego dnia Sadykow został zabrany do domu, w którym przeprowadzono rewizję. Twierdzi, że milicjanci „znaleźli” trochę materiału podobnego do plasteliny, który – jak sądzi – został mu podłożony, i oznajmili, że może to być materiał wybuchowy. Milicjanci kontynuowali szaber, zabierając dywany, telewizor, wideo, płaszcze zimowe i farby. Później zabrali go z powrotem do Departamentu, gdzie został oskarżony o wysadzenie w powietrze domu. Do trzech mężczyzn biło go kolbami pistoletów. Sadykow wyznał później Amnesty International: „Myślałem, że lepiej będzie szybko umrzeć, nie czułbym wtedy tego bólu”.

Cztery dni później mężczyźni w zamaskowanych mundurach znowu bili Sadykowa i odcięli mu ucho. Powiedział AI: „Znowu mnie pobili i powiedzieli: ‘Odetnijmy mu głowę’. Wyciągnęli wielki nóż do zarzynania zwierząt i odcięli mi lewe ucho. Powiedzieli: ‘Później odetniemy ci głowę’. Leżałem na podłodze. Wszędzie dookoła była krew, obok mnie leżało moje ucho. Potem przyszedł jeden z mężczyzn, którzy mnie pilnowali, i sfotografował, jak tam leżę. On i inni byli funkcjonariuszami milicji regionu Kanty-Mansiskij, z OMON.” Alaudin Sadykow szczegółowo opisał narzędzia stosowane do torturowania zatrzymanych: kilofy do lodu, młotki, instrumenty chirurgiczne i dentystyczne, narzędzia do wyrywania paznokci, łopaty i piły. Mówił też, że w celi, gdzie go torturowano, widział ludzkie palce, włosy i kości szczęki. Sadykow twierdził, że gdy przyjechała międzynarodowa komisja, dyrektor aresztu, w którym był przetrzymywany kazał go ukryć. Wierzy także, iż prokurator wiedział o tym, że był torturowany, ale starał się ukryć ten fakt przed komisją. Zwolniono go z aresztu 24 maja 2000.

Napisz list do Prokuratury Czeczenii i do Prokuratury Generalnej Federacji Rosyjskiej.

Wezwij je do pociągnięcia do odpowiedzialności wszystkich winnych w sprawie o torturowanie Alaudina Sadykowa.

MALIKA ABUMUSLIMOWA UMAŻIEWA

Zamaskowani mężczyźni w mundurach zamordowali 29 listopada 2002 Malike Umażiewą, byłą kierowniczkę administracji w wiosce Ałchankała niedaleko Groznego. Mężczyźni weszli do jej domu około północy twierdząc, że szukają „islamskich ekstremistów”. Kazali jej sobie towarzyszyć w drodze do szopy, w której została później zabita. Malika Umażiewa otwarcie i odważnie krytykowała rajdy rosyjskich wojsk przeprowadzane w jej wiosce, a kilka miesięcy przed śmiercią stawała do konfrontacji z rosyjskimi oficerami. Podczas gdy władze rosyjskie stwierdziły, że odpowiedzialność za to morderstwo ponoszą Czeczeni, nieoficjalne źródła utrzymują, że w akcie odwetu zabili ją rosyjscy żołnierze: krewni twierdzą, że mordercy mówili czystym rosyjskim, bez akcentu, a ponadto zostawili na miejscu pojazdy wojskowe.

Napisz list do władz czeczeńskich i do Prokuratury Generalnej.

Wezwij do przeprowadzenia śledztwa w sprawie Maliki Umażiewej oraz do pociągnięcia do odpowiedzialności jego sprawców.

MUSA HOŻAJEWICZ ZAURBEKOW

Wczesnym rankiem 6 maja 2003 niezidentyfikowani uzbrojeni mężczyźni porwali Musę Hożajewicza Zaurbekowa z jego domu w Katajamie, w staropromysłowskiej dzielnicy Groznego. Nie wiadomo, gdzie przebywa obecnie. Istnieją obawy, że może być torturowany i brutalnie traktowany. Mógł także „zaginąć” za pomocą wojsk federalnych lub nawet zostać pozasądowo stracony. Około godziny 3 nad ranem przed dom Musy Zaurbekowa nadjechało kilka jeepów w kolorze khaki. Niezidentyfikowani uzbrojeni mężczyźni, nie czekając na zaproszenie ani nie wyjawiając powodu swego przyjścia, wdarli się do jego domu. Związali jego żonę i dzieci, zakneblowali ich za pomocą taśmy klejącej, a następnie zamknęli w oddzielnym pokoju. Następnie zabrali samego Musę Zaurbekowa, nie mówiąc dlaczego i dokąd idą. Szukali go jego krewni, pytali o niego w lokalnej administracji i w komendanturze wojskowej regionu staropromysłowskiego. Jednakże ich prośba o udzielenie informacji pozostała bez odpowiedzi.

Napisz do władz czeczeńskich oraz do prokuratora Generalnego.

Wezwij ich do ustalenia losu i miejsca pobytu Musy Zaurbekowa.

Domagaj się pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców jego „zaginięcia”.

ADRESY:

• Prezydent Federacji Rosyjskiej

Rossiiskaia Federatsia

103132 g. Moskva

Kreml

Prezidentu Rossiiskoi Federatsii

PUTINU V. V.

e-mail: [email protected] 

• Prokurator Generalny Federacji Rosyjskiej

Rossiiskaia Federatsia

103793  g. Moskva K‑31

Ul. B. Dimitrovka, d15a

Prokuratura Rossiiskoi Federatsii

Generalno prokurora

USTINOVU V.

• Generalny Prokurator Wojskowy Federacji Rosyjskiej

Rossiiskaia Federatsia

g. Moskva 103160

pereulok Khol‘zunova, 14

Prokuratura Rossiiskoi Federatsii

Glavnomu voyennomu prokuroru

Gen.-let. SAVENKOVU A.

• Prokurator Republiki Czeczenii

Nikolai P. Kostiuchenko

Procurator of the Chechen Republic

Procuracy of the Chechen Republic

ul. Garazhnaia 9b

g. Grozny

364000

Russian Federation

• Prezydent Republiki Czeczenii

Akhmad Hadji Kadyrov

President of the Chechen Republic

Government House

ul. Garazhnaia, dom 10

364000 Grozny

Republic of Chechnya Russian Federation

• Prezydent Republiki Inguszetii

Murat ZIAZIKOV

President of the Republic of Ingushetia

Administration of the President of the Republic of Ingushetia

366 720 Magas

Republic of Ingushetia

Russian Federation

• Prezydencka Komisja Praw Człowieka Federacji Rosyjskiej

Rossiiskaia Federatsia

103132 g. Moskva

Ipatevskii per.  d. 4/10

Predsedatelu Komissii po pravam

cheloveka pri Prezidente

Rossiyskoi Federatsii

PAMFILOVOY E.

• Minister Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej

Rossiiskaia Federatsia

121200 g. Moskva

Smolenskaya-Sennaya pl., 32/34

Ministerstvo inostrannykh

del Rossiiskoi Federatsii

Ministru IVANOVU I. S.