Nowy raport Dom znaczy więcej niż dach nad głową: Romowie w Serbii bez odpowiednich warunków mieszkaniowych dokumentuje postępujący od kwietnia 2009 roku wzrost liczby przymusowych wysiedleń Romów.
W wyniku tych działań niektórzy z nich zostali osiedleni w metalowych kontenerach w oddzielnych osiedlach, a inni powrócili do życia w ubóstwie na południu Serbii, często w nieodpowiednich warunkach.
– Zamiast powstrzymywać przymusowe wysiedlenia, władze w Belgradzie przeprowadzają ich coraz więcej, wyrzucając społeczność romską z domów i zmuszając do mieszkania w nieodpowiednich warunkach – powiedział Sian Jones, badacz Amnesty International ds. Serbii.
– Muszą natychmiast skończyć z tą praktyką, jeśli choć trochę mają zamiar respektować zobowiązania międzynarodowe. Obligują one do zagwarantowania Romom prawa do miejsca zamieszkania wraz z węzłem sanitarnym, dostępem do obiektów użyteczności publicznej i zatrudnienia oraz zapewnienia bezpieczeństwa przed przymusowymi wysiedleniami w przyszłości.
Od kwietnia 2009 roku przeprowadzono najmniej siedem przymusowych wysiedleń z nieformalnych osiedli. Pod koniec marca 2010 roku, 20-25 rodzin zostało wysiedlonych z nieformalnego osiedla w dzielnicy Eukarica w stolicy kraju.
W następnym miesiącu, około 38 romskich rodzin zostało wysiedlonych z nieformalnego osiedla w tym samym rejonie, a następnie zostało wysyłanych z powrotem na południe Serbii.
Romowie żyjący w innym miejscu w dzielnicy Čukarica wciąż są narażeni na ryzyko przymusowych wysiedleń. W październiku i grudniu 2010 roku, co najmniej 62 osoby zostały wysiedlone z różnych części Nowego Belgradu (Novi Beograd).
Zaplanowane na początek 2011 roku “przesiedlenia” mieszkańców z osiedli w Belvil w Nowym Belgradzie zostały czasowo zawieszone pod presją różnych organizacji.
Wiele przymusowych wysiedleń jest częścią projektu 2009 City of Belgrade Assembly, zakładającego przeprowadzenie zakrojonych na szeroką skalę projektów infrastrukturalnych, finansowanych przez pożyczki z Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
Plany będą miały wpływ na mieszkańców co najmniej 50 ze 100 romskich osiedli w graniach miasta Belgrad.
Odmawianie prawa do odpowiednich warunków zamieszania jednej trzeciej części populacji romskiej w Belgradzie nie pozostawia im żadnej innej opcji, niż życie w nieformalnych osiedlach, gdzie nie mają dostępu do bieżącej wody, węzła sanitarnego i innych podstawowych usług.
Romowie nie mogą się zarejestrować jako mieszkańcy Belgradu, przez co często nie mają dostępu do rynku pracy, zabezpieczeń socjalnych, opieki zdrowotnej i edukacji.
Romowie w przeważającej większości, a praktycznie wyłącznie oni, zamieszkują nieformalne osiedla w całej Serbii.
Wewnątrz społeczności jest wiele nieuprzywilejowanych grup. Należą do nich na przykład Romowie, którzy uciekli w czasie wojny w Kosowie w 1999 roku. Inni Romowie, którzy szukali pracy lub międzynarodowej ochrony w krajach zachodniej Europy, a ostatnio zostali siłą zawróceniu do Serbii, również zamieszkali w tych nieformalnych osiedlach.
– Władze Serbii muszą zapewnić, że ze społecznością romską będą konsultowane wszystkie propozycje lub możliwe opcje przesiedlenia oraz zapewniona zostanie możliwość przedstawienia alternatywnych rozwiązań – powiedział Sian Jones.
– Władze powinny również zapewnić mieszkania socjalne i inne opcje mieszkaniowe w lokalizacjach, które nie będę segregowane pod względem pochodzenia etnicznego, w celu zapewnienia, że rodziny romskie będą mogły zamieszkać również poza osiedlami tylko dla Romów.
W raporcie Amnesty International zostały zawarte również rekomendacje dla władz Serbii, wzywające do przestrzegania międzynarodowych standardów i zakończenia wysiedleń w przyszłości oraz zapewnienia Romom prawa do odpowiednich warunków mieszkaniowych:
- Zatrzymanie wszystkich przymusowych wysiedleń i zagwarantowanie, że w wyniku prowadzonych projektów infrastrukturalnych nie nastąpią dalsze przymusowe wysiedlenia;
- Zapewnienie, że wysiedlenie z osiedla Belvil i każde inne przymusowe wysiedlenie w Belgradzie zostanie przeprowadzone zgodnie z międzynarodowymi standardami oraz dokumentem ONZ -Basic Principles and guidelines on Development-Based Evictions-;
- Zapewnienie wysiedlonym Romom dostępu do skutecznych środków prawnych, w tym odszkodowania i odpowiedniego alternatywnego miejsca zamieszkania;
- Utworzenie ram prawnych zakazujących przymusowych wysiedleń i zapewnienie, że dalsze przesiedlenia w obrębie miasta Belgrad nie będą podstawą do przymusowych wysiedleń.
Tło wydarzeń:
Udokumentowane jest, że Romowie żyją w Serbii od co najmniej XIV wieku. Według statystyk rządowych ich liczbę szacuje się na 250 000 – 500 000. Większość Romów cierpi wskutek powszechnej i systematycznej dyskryminacji w Serbii.
Raport powstał w oparciu o badania przeprowadzone przez Amnesty International w Serbii w 2010 i 2011 roku, w tym: wywiady z Romami, którzy doświadczyli przymusowych wysiedleń w Belgradzie; serbskich Romów i nieromskich NGOs oraz osób pracujących na rzecz praw Romów; przedstawicieli władz miejskich i rządowych; międzynarodowych NGOs i innych.