W ciągu ostatnich kilku tygodni Amnesty International wysłała do władz rosyjskich trzy pilne apele w sprawie „zaginięć” oraz porwań czeczeńskich cywilów popełnianych prawdopodobnie przez rosyjskie siły federalne.
Porwano kierowcę pracującego dla amerykańskiego dziennikarza, dwie czeczeńskie kobiety – jedna była wdową, drugiej mąż „zaginął”. Niedawno aresztowano wybitnego czeczeńskiego obrońcę praw człowieka, był on brutalnie traktowany przez milicje w sąsiedniej Inguszetii – jest to kolejny przejaw długotrwałej kampanii prześladowań prowadzonej przez władze rosyjskie.
„Po tym jak Włosi, pełniący ostatnio prezydencję UE, zaniechali zadania prezydentowi Rosji pytań w sprawie trwających wciąż poważnych naruszeń praw człowieka w Czeczenii, a w konsekwencji – po utracie wiarygodności przez politykę zagraniczną Unii Europejskiej, Amnesty International oczekuje, że Irlandia zajmie twardsze stanowisko wobec Rosji” – powiedział Dick Oosting, dyrektor biura AI przy UE.
Amnesty International przypomina, że Komisja Europejska zaproponowała ostatnio, by we wszystkich rozmowach z Rosją „Unia i jej państwa członkowskie żywo podnosiły kwestie ostatnich wydarzeń politycznych, które pokazały dyskryminujące stosowanie prawa, oraz kwestię braku szacunku dla praw człowieka”.
„Mamy nadzieję, iż tym razem ministra spraw zagranicznych Irlandii nie zadowolą puste obietnice, że sytuacja w Czeczenii się polepsza. Europa nie może ignorować pogłębiającego się kryzysu praw człowieka, który rozgrywa się u jej wrót.”
„Wzywamy również Unię Europejską do zajęcia zdecydowanego wspólnego stanowiska w kwestii Czeczenii podczas rozpoczynającej się w przyszłym tygodniu w Genewie sesji Komisji Praw Człowieka ONZ. W tym roku Unia powinna zaproponować i przeforsować rezolucję wzywającą Rosję do wypełnienia jej zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego”, powiedział Dick Oosting.
Sytuacja w Czeczenii
Mimo iż władze rosyjskie zapewniają, że do Czeczenii powraca normalne życie, Amnesty International wciąż otrzymuje wiarygodne doniesienia nt. poważnych naruszeń praw człowieka i prawa humanitarnego.
Doniesienia te mówią o istnieniu tajnych, nielegalnych miejsc, w których przetrzymuje się zatrzymanych podczas rajdów wojskowych Czeczenów (głównie mężczyzn, choć czasem także kobiety) i gdzie często dochodzi do tortur. Wydaje się, że wzrasta liczba takich miejsc, a ponadto – jak donoszą inne raporty – znajdują się one także poza granicami Czeczenii.
Czeczeńscy cywile, którzy skarżyli się przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, oraz ci, którzy bronili ofiar, są teraz poddawani torturom i brutalnemu traktowaniu, a nawet pozasądowym egzekucjom. Rosyjskie służby specjalne cieszą się w Czeczenii niemal zupełną bezkarnością, mimo iż popełniają poważne naruszenia praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego.
W tym samym czasie Amnesty International zdecydowanie potępiła masowe morderstwo cywilów podczas ataku bombowego w rosyjskim metrze. 6 lutego zginęło tam co najmniej 41 osób, a ponad sto zostało rannych. Nic nigdy nie usprawiedliwia masowego zabijania ludności cywilnej. Amnesty jest jednakże zaniepokojona tym, że po zamachu w metrze wzrosła fala nienawiści w stosunku do Czeczenów i innych osób pochodzących z Kaukazu, objawiająca się arbitralnymi kontrolami dokumentów, rewizjami, dyskryminującą retoryką oraz atakami zemsty na tle rasowym.
Trzy pytania do Unii Europejskiej
Przed rzymskim szczytem UE-Rosja w listopadzie ubiegłego roku Amnesty International wezwała Unię Europejską do postawienia prezydentowi Putinowi trzech pytań. Ze trony UE nie nadeszła żadna odpowiedź.
AI powtarza te same trzy pytania irlandzkiemu ministrowi spraw zewnętrznych, prosząc, by zadał je swojemu rosyjskiemu odpowiednikowi w nadziei, że tym razem Unia uzyska konkretne efekty w swych „nowych” stosunkach z Rosją.
Pytanie 1:
Czy rząd Rosji zezwoli na nieskrępowany monitoring praw człowieka w Czeczenii, prowadzony przez OBWE i Radę Europy, i ustali daty przyjazdu do Czeczenii ekspertów Komisji Praw Człowieka ONZ (specjalni sprawozdawcy ds. tortur; pozasądowych, doraźnych i arbitralnych egzekucji oraz przemocy wobec kobiet)-
Pytanie 2:
Czy Rosja powstrzyma działania władz rosyjskich zmuszające uchodźców wewnętrznych do powrotu do Czeczenii – do czasu, kiedy będą mogli wrócić dobrowolnie, bezpiecznie i z poczuciem godności do swego miejsca pochodzenia lub wyboru-
Pytanie 3:
Czy władze rosyjskie zapewnią, że podejmą natychmiastowe działania w celu oddania w ręce sprawiedliwości osób odpowiedzialnych za poważne naruszenia praw człowieka popełniane podczas konfliktu czeczeńskiego i dostarczy konkretnych informacji na temat wszystkich dochodzeń kryminalnych w sprawie przestępstw, które mogą być uznane za łamanie praw człowieka lub naruszenie międzynarodowego prawa humanitarnego-