Wprowadzenie stanu wyjątkowego na terenach graniczących z Białorusią stanowi poważne ryzyko dla osób ubiegających się o ochronę międzynarodową w Polsce i grozi pogorszeniem się i tak już tragicznej sytuacji 32 Afgańczyków, w tym 4 kobiet, 27 mężczyzn i 15-letniej dziewczynki, którzy są przetrzymywani od ponad trzech tygodni bez odpowiedniego jedzenia i czystej wody, po tym jak zostali wypchnięci z powrotem poza granicę Polski – podała Amnesty International.
Stan wyjątkowy ograniczy i tak już utrudniony dostęp i pracę dziennikarzy relacjonujących tę sytuację, ponieważ rozporządzenie Prezydenta zakazuje używania sprzętu nagrywającego na obszarach przygranicznych. Stan wyjątkowy utrudni również pracę prawników pomagających osobom ubiegającym się o status uchodźcy, a także organizacji pozarządowych i aktywistów monitorujących prawa człowieka.
Stan wyjątkowy wprowadzany w ekstremalnych okolicznościach pozwala państwu na ograniczenie niektórych praw człowieka, gdy istnieje “zagrożenie dla bezpieczeństwa kraju”. Takie zagrożenie w Polsce nie istnieje, jednak władze próbują cynicznie wykorzystać swoje uprawnienia prowadząc działania wymierzone przeciwko osobom ubiegającym się o azyl i tym, którzy te osoby wspierają.
Nils Muižnieks, Dyrektor ds. Europy Amnesty International
Po wielu dniach, 1 września UNHCR i Białoruski Czerwony Krzyż dostarczyły pomoc humanitarną grupie afgańskich osób przetrzymywanych na granicy, które próbują ubiegać się o status uchodźcy.
“Choć UNHCR i Czerwony Krzyż zapewniły podstawowe wsparcie, przypominamy polskim władzom o konieczności pełnego zastosowania się do wydanego w zeszłym tygodniu przez Europejski Trybunał Praw Człowieka nakazu zapewnienia osobom zatrzymanym na granicy żywności, wody, odzieży, odpowiedniej opieki medycznej oraz schronienia. Władze polskie są również zobowiązane do zapewnienia indywidualnej oceny wszystkich wniosków o azyl, a także umożliwienia organizacjom pozarządowym, prawnikom i innym instytucjom swobodnego dostęp do tej grupy” – powiedział Nils Muižnieks.
Pojawiają się doniesienia, że białoruscy pogranicznicy pomagają ludziom przedostać się do Polski, a także na Litwę i Łotwę. 6 lipca prezydent Białorusi Aleksander Łukaszenka zapowiedział, że nie będzie zatrzymywał osób przekraczających granice z tymi krajami. Amnesty International podkreśla, że nie może to jednak stanowić usprawiedliwienia dla bezprawnego zatrzymywania osób ubiegających się o status uchodźcy i odmowy dostępu do procedury azylowej.
Zgodnie z unijnym i międzynarodowym prawem uchodźczym Polska jest zobowiązana do zapewnienia indywidualnej oceny wszystkich wniosków o nadanie statusu uchodźcy. Amnesty International wzywa polski rząd do zaprzestania spychania osób ubiegających się o status uchodźcy poza granice Polski, do zapewnienia dostępu do terytorium Polski osobom poszukującym ochrony międzynarodowej, a także do natychmiastowego zapewnienia uchodźcom przetrzymywanym na granicy z Białorusią niezbędnej pomocy humanitarnej.
Pilna akcja Amnesty International w sprawie sytuacji w Usnarzu Górnym
Żądamy godności na granicach
Wezwij premiera Morawieckiego, aby Polska pomogła uchodźcom na polskiej granicy
W dniu 24 sierpnia delegacja Amnesty International wizytowała Usnarz Górny, gdzie w tym czasie grupa Afgańczyków była przetrzymywana od 15 dni. Amnesty International otrzymała również doniesienia o użyciu siły i groźbach użycia przemocy przez polskich strażników granicznych podczas wypychania grupy z powrotem na Białoruś.
Po przybyciu grupy Afgańczyków na granicę Polski, rząd wprowadził zmiany w ustawie o cudzoziemcach i o udzielaniu ochrony cudzoziemcom. Zmiany te uniemożliwią osobom nielegalnie przekraczającym granicę ubieganie się o azyl w Polsce. 20 sierpnia Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zarządziło zamknięcie granic Polski dla osób “nielegalnie” wjeżdżających do kraju i zobowiązało je do natychmiastowego opuszczenia terytorium Polski bez odwołania.
25 sierpnia żołnierze polskiej armii rozpoczęli budowę płotu na granicy z Białorusią. 31 sierpnia Rada Ministrów zwróciła się do Prezydenta z wnioskiem o ogłoszenie stanu wyjątkowego na okres 30 dni w regionach graniczących z Białorusią, uzasadniając tę decyzję ryzykiem jakie stworzyło “3 000 prób przekroczenia granicy w sierpniu”. Ogłoszenie stanu wyjątkowego będzie obejmować m.in. zakaz zgromadzeń i protestów, a także organizowania imprez masowych i kulturalnych.