(Ankara) Dotychczasowe tureckie reformy prawne są obiecujące, ale prawdziwą zmianę może przynieść jedynie ich pełne wprowadzenie w życie i towarzyszące temu zmiany w prawie – stwierdziła Irene Khan, Sekretarz Generalna Amnesty International, podsumowując pierwsze w historii rozmowy organizacji z wysokiego szczebla reprezentantami rządu tureckiego.
“Amnesty International zauważa postęp, jakiego dokonała Turcja w dziedzinie praw człowieka, chcemy zachęcić rząd do dalszego podążania tą drogą, ale chcemy też wskazać mu obszary, w których znaczne zmiany wciąż są konieczne dla zasypania przepaści pomiędzy rządowymi reformami a praktyką w terenie.”
“Nasze przesłanie dla premiera Erdogana to fakty, iż fundamentalne trendy w tureckim systemie sprawiedliwości nadal prowadzą do łamania praw człowieka. Bez daleko idącej reformy instytucjonalnej reformy prawne nie będą ani skuteczne, ani realizowalne.”
Irene Khan podkreśliła potrzebę reformy sądownictwa i policji oraz potrzebę zdecydowanych działań w celu zmiany postaw i stosowanych procedur w tych instytucjach.
Wezwała premiera Erdogana i jego rząd do zapewnienia:
- Dalszej reformy prawnej: wyraźnych zmian prawa w kierunku aż do pełnej zgodności z międzynarodowymi standardami praw człowieka;
- Fundamentalnej reformy instytucji państwowych, aby nowe prawa nie były podważane przez stare postawy;
- Stworzenia warunków, w których społeczeństwo obywatelskie może w pełni uczestniczyć, a korzystanie z podstawowych wolności nie jest postrzegane jako atak na państwo.
“Istnieje niebezpieczeństwo, że wysiłki rządu będą sabotowane, jeśli reformy prawne nie zostaną poparte zdecydowanym programem zmian instytucjonalnych”, stwierdziła pani Khan.
“Rząd turecki ogłosił politykę ‘zera tolerancji dla tortur’, a jednak raporty o stosowaniu tortur wciąż napływają.”
“Musi zostać położony kres kulturze bezkarności. Władze muszą zademonstrować wyraźną wolę śledzenia, ścigania i karania wszelkich funkcjonariuszy, którzy dopuszczają się pogwałceń praw człowieka.”
“Jeżeli te reformy nie wywrą widocznego wpływu na sytuację w terenie, nie wzbudzą zaufania i nie będą wiarygodne.”
“Rząd poprawił prawa dotyczące wolności wypowiedzi, stowarzyszeń i zgromadzeń, ale zastraszanie obrońców praw człowieka nadal trwa.”
Amnesty International jest poruszona utrzymującą się w Turcji praktyką śledzenia, ścigania i skazywania osób za przekonania polityczne. Obrońcy praw człowieka borykają się z sądowym zastraszaniem. W ostatnich latach wytoczono przeciwko nim ogromną liczbę procesów i dochodzeń na mocy rozmaitych praw i regulacji, chociaż takie procesy zazwyczaj kończą się uniewinnieniem lub wyrokiem w zawieszeniu albo grzywną.
“Tolerowanie pokojowych, opozycyjnych poglądów jest konieczną cechą wolnych i otwartych społeczeństw i musi być uznane jako ważny wkład w publiczną debatę w Turcji.”
“Chociaż w wielu obszarach dokonał się postęp, nadal zachodzi potrzeba wyraźnych zmian prawnych i fundamentalnej reformy instytucjonalnej dla zapewnienia ludziom swobody korzystania z należnych im praw człowieka bez obawy zastraszania czy prześladowania.”
“Jasne prawa i stanowczy przekaz. Rząd musi albo poprawić, albo usunąć artykuły Kodeksu Karnego i Prawa Antyterrorystycznego, które umożliwiają nadużycia.”
“Koniec konfliktu w południowo-wschodniej Turcji, wyraźna większość po stronie rządu AKP i pragnienie Turcji wstąpienia do Unii Europejskiej stworzyły wyjątkowy moment do poprawiania sytuacji praw człowieka. Okres przedakcesyjny jest bardzo korzystny. Rząd musi utrzymać tempo i ducha reform.”
Pani Khan wręczyła premierowi Erdoganowi memonrandum, które docenia postęp, ale jednocześnie wypunktowuje utrzymujące się zastrzeżenia organizacji wobec ochrony praw człowieka w Turcji, zwłaszcza dotyczące: powtarzających się doniesień o maltretowaniu i stosowaniu tortur przez funkcjonariuszy aparatu wymuszania prawa; bezkarności towarzyszącej takim przestępstwom i potrzeby ustosunkowania się do pogwałceń; trwałych ograniczeń wolności wypowiedzi i kryminalizacji pokojowego wyrażania opozycyjnych poglądów; oraz przemocy wobec kobiet.
Memorandum stwierdza, że błędy instytucjonalne w tureckim systemie sprawiedliwości stanowią podstawowy czynnik przyczyniający się do łamania praw człowieka. Aby proces reform prawnych był prawdziwie skuteczny, rząd turecki musi przyznać priorytet reformie policji i sądownictwa, oraz niezależnej krytyce instytucji państwowych.
Irene Khan wezwała także rząd Turcji do:
- stworzenia niezależnego mechanizmu monitorowania przestrzegania praw człowieka;
- powołania komisji do przygotowania fundamentalnej reformy policji i sądownictwa;
- usunięcia Artykułu 159 Kodeksu Karnego, który, nawet w poprawionej formie, nadal kryminalizuje pokojowe wyrażanie opinii uważanych za “obrażanie lub wyśmiewanie” państwa i instytucji państwowych;
- poprawienia artykułów Kodeksu Karnego, Prawa Antyterrorystycznego i Prawa o Stowarzyszeniach, włącznie z niektórymi już wcześniej poprawianymi, mogących być wykorzystywanymi do łamania prawa do wolności wypowiedzi, stowarzyszeń i zgromadzeń;
- uwolnienia osób uwięzionych za wyrażanie swych poglądów w pokojowy sposób, w tym obrońcy praw człowieka Ozkan Hoshanli oraz Leyli Zany i współoskarżonych.
“Proces zmian dotarł do krytycznego momentu. Prawdziwy test determinacji rządu w dążeniu do realizacji reform będzie dotyczył jego woli uporania się z reformą instytucji państwowych.”
Tło
Delegacja Amnesty International pod przewodnictwem Sekretarz Generalnej, Irene Khan, przebywa w Turcji od 8 lutego. Jej członkowie odwiedzili Istanbul i Ankarę, gdzie prowadzili rozmowy z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego i członkami rządu, w tym z premierem Erdoganem, wicepremierem Gülem, Ministrem Spraw Wewnętrznych, Abdulkadirem Aksu, Radą Państwa, przewodniczącymi Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Apelacyjnego, Parlamentarną Komisją Praw Człowieka i Parlamentarną Komisją ds. Harmonizacji z Unią Europejską. 13 lutego delegacja pojedzie do Diyarbakir, spotkać się z organizacjami praw człowieka i organizacjami kobiecymi w celu przedyskutowania spraw charakterystycznych dla regionu.