Nowy kodeks karny został zaprezentowany jako krok ku poprawie ochrony praw człowieka w Turcji, dążący do zharmonizowania zapisów z wymogami stawianymi przez Unię Europejską. Kodeks karny faktycznie wprowadza wiele pozytywnych zmian, na przykład zwiększa kary dla winnych tortur, z drugiej jednak strony zawiera liczne ograniczenia podstawowych praw. Postanowienia dotyczące wolności wypowiedzi, na podstawie których w przeszłości wnoszono oskarżenia lub więziono ludzi jako więźniów/ więźniarki sumienia, pozostały. Artykuł 159 starej wersji kodeksu karnego uznający za niezgodne z prawem „obrazę lub deprecjonowanie różnych instytucji państwowych”, jest tym, do usunięcia którego Amnesty International wielokrotnie wzywała władze. Pojawia się on ponownie jako artykuł 301 w nowej wersji kodeksu karnego w części zatytułowanej „Przestępstwa przeciw symbolom suwerenności państwa oraz honoru jego organów” (Artykuły 299-301). Amnesty International jest zaniepokojona, że ten zapis mógłby być wykorzystany do kryminalizacji zasadnego wyrażania sprzeciwu i opinii.
Dodano nowe artykuły, które zdają się wprowadzać dalsze ograniczenia podstawowych praw. Artykuł 305 nowej wersji kodeksu karnego kryminalizuje „czyny przeciw podstawowemu interesowi narodowemu”. Wyjaśnienie załączone do projektu, kiedy prawo zostało po raz pierwszy przedstawione przed parlamentem, zawierało przykłady takich przestępstw jak „uprawianie propagandy na rzecz wycofania wojsk tureckich z Cypru lub na rzecz zaakceptowania rozwiązania tej sprawy w sposób szkodliwy dla Turcji (…) albo głoszenie, przeciwnie do prawdy historycznej, że na Ormianach dokonano ludobójstwa po pierwszej wojnie światowej”. Amnesty International uważa, że nałożenie kary za którąkolwiek z takich wypowiedzi, o ile nie mogą one podburzać do przemocy lub nie mają takiego celu, byłoby wyraźnym złamaniem międzynarodowych standardów zapewniających wolność wypowiedzi.
Prawo miało wejść w życie 1 kwietnia 2005. Jednakże w obliczu silnego sprzeciwu tureckich dziennikarzy twierdzących, że kodeks karny mógłby znacznie ograniczyć ich działalność a nawet doprowadzić do ich uwięzienia, rząd zgodził się na opóźnienie do 1 czerwca 2005 w celu wprowadzenia poprawek. 3 maja, rządząca Partia Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) złożyła poprawki do szkicu kodeksu karnego. Mimo, że wprowadzono kilka drobnych zmian – głównie usunięto postanowienia pozwalające na zwiększone wyroki za naruszenie kodeksu karnego w mediach – większość restrykcyjnych artykułów pozostaje i nie została zmieniona. W co najmniej jednym przypadku, rządząca partia najwyraźniej stara się wprowadzić nawet większe restrykcje: na przykład propozycja sugeruje, że artykuł 305 powinien być zmieniony tak, by w sposób wyraźny umożliwić wniesienie oskarżenia wobec „obcokrajowców” jak i obywateli tureckich.
Artykuł 122 projektu, zabraniający dyskryminację ze względu na “język, rasę, kolor skóry, płeć, orientację polityczną, poglądy filozoficzne, religię, wyznanie oraz inne powody” początkowo zawierający również „orientację seksualną”, został usunięty z obecnej wersji projektu. Z tego powodu Amnesty International jest zaniepokojona, że dyskryminacja ze względu na orientację seksualną nie jest karana przez nowe prawo. Dodatkowo, Amnesty International jest zaniepokojona faktem, że klauzula przedawnienia (ograniczenie czasowe) nadal obowiązuje w procesach przeciw oskarżonym o tortury. Podczas gdy nowe prawo rozszerzyło limit czasowy z 7,5 roku do 10 lat, powszechne jest, że procesy o domniemane tortury są celowo przeciągane i ostatecznie zaniechiwane ze względu na ten zapis, i tym samym przyczyniają się do atmosfery bezkarności. Ze względu na częstotliwość z jaką to występuje, Amnesty International uważa, że przedawnienie nie powinno obowiązywać w odniesieniu do spraw o zbrodnię tortur.
ZALECANA AKCJA: Prosimy o wysyłanie możliwie najszybszą metodą apeli w języku angielskim lub polskim:
-wyrażając zaniepokojenie nowym projektem kodeksu karnego, którego wiele zapisów może zostać wykorzystane do nadmiernego ograniczania podstawowych praw człowieka i które może prowadzić do więzienia ludzi za pokojowe korzystanie z prawa do wolności wypowiedzi
– wyrażając radość ze zmian wprowadzonych przez rządzącą partię AKP z zaznaczeniem, że jednak są one niewystarczające, aby zagwarantować prawo do wolności wypowiedzi w Turcji
-nalegając, by władze wysłuchały racji zaniepokojonej prasy oraz organizacji praw człowieka i powzięły dalsze działania w celu poprawienia lub usunięcia problematycznych artykułów z kodeksu karnego, takich jak artykuł 305 i 301
-wyrażające zaniepokojenie faktem, że klauzula przedawnienia obowiązuje w przypadku tortur i maltretowania
-prosząc władze, by podjęły działania zapewniające, że dyskryminacja ze względu na orientację seksualną jest zabroniona
DO KOGO PISAĆ:
Prime Minister
Mr Recep Tayyýp Erdogan
Office of the Prime Minister
Basbakanlik
06573 Ankara
Turkey
Zwrot: Dear Prime Minister/ Szanowny Panie Ministrze
Fax: + 90 312 417 0476
Leader of the Republican People’s Party
Mr Deniz Baykal
Cumhuriyet Halk Partisi
Çevre sokak No:38
Çankaya, Ankara
Turkey
Zwrot: Dear Sir/ Szanowny Panie
Fax: +90 312 467 0996
KOPIE DO:
Foreign Minister and State Minister for Human Rights
Mr Abdullah Gül,
Office of the Prime Minister
Basbakanlik
06573 Ankara, Turkey
Fax: + 90 312 287 8811
Ambasada Republiki Tureckiej
ul. Malczewskiego 32
Warszawa
PROSZĘ WYSYŁAĆ APELE NATYCHMIAST. Prosimy o kontakt w przypadku wysyłania apeli po
24 czerwca 2005.