Amnesty International obawia się bardzo, że Sergiej Liszczuk, który podobno przebywa na Białorusi w celi śmierci, mógł już zostać stracony. 1 czerwca 2003 Sąd Najwyższy Białorusi podtrzymał wyrok Sądu Rejonowego w Grodnie z 30 października 2003 skazujący 28-letniego Sergieja Liszczuka na śmierć za branie udziału w kilku morderstwach popełnionych ze szczególnym okrucieństwem. Podobno nikt nie poinformował jego rodziny ani prawnika, czy nadal żyje.
W lipcu 1999 roku z Amnesty International skontaktowała się matka Antona Bondarenko, który został skazany na karę śmierci. Miało to miejsce w 1998 roku, skazano go za morderstwo, które popełnił mając 19 lat. Odrzucono jego apelację i podtrzymano wyrok śmierci. Jego matka powiedziała Amnesty International, że przez kilka tygodni codziennie chodziła do więzienia, w którym przetrzymywano jej syna, aby sprawdzić, czy on jeszcze żyje. Władze więzienne odmówiły jej podania terminu egzekucji syna. Amnesty International apelowała u władz białoruskich o niewykonywanie egzekucji na Antonie Bondarence. 15 lipca 1999 roku przyjaciel matki Antona Bondarenki poinformował AI, że dzień wcześniej zorganizowała ona dwuosobową pikietę przed budynkiem administracji prezydenta, podczas której miała prosić o złagodzenie wyroku syna. Milicja zatrzymała obie kobiety na trzy godziny. Anton Bondarenko został stracony 24 lipca 1999 roku.
W styczniu 1999 roku prawnik Antona Bondarenki wniósł skargę do Komitetu Praw Człowieka ONZ utrzymując, że doszło do naruszenia postanowień Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych. Komitet był w stanie zainterweniować w sprawie Bondarenki dopiero w październiku, kiedy ten już nie żył. Wydając w kwietniu 2003 swoje orzeczenie na temat tej sprawy, Komitet wezwał władze, aby poinformowały matkę Antona Bondarenki „o miejscu pochówku jego ciała oraz wynagrodziły jej cierpienia. Państwo-strona ma również obowiązek zapobieżenia podobnym naruszeniom w przyszłości”. Matka Bondarenki nadal nie wie jednak, gdzie pochowano jej syna.
Tło wydarzeń
Białoruś i Uzbekistan to ostatnie państwa byłego Związku Radzieckiego, w których wykonuje się karę śmierci. 11 marca 2004 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że kilka artykułów obowiązującego obecnie kodeksu karnego jest niezgodnych z konstytucją oraz że w obecnych okolicznościach zniesienie kary śmierci, czy też wprowadzenie moratorium mogącego być pierwszym krokiem ku temu, może zostać zarządzone przez głowę państwa i parlament.
Mimo iż Białoruś nie podaje pełnych danych dotyczących wyroków śmierci i egzekucji, to na podstawie dostępnych publicznie informacji można stwierdzić, że od 1999 roku zmalała liczba wyroków śmierci. W okresie od 1991 do 1999 skazywano co roku 20-47 osób, do roku 2003 było to 4-7 wyroków rocznie. Jak twierdzi płk Oleg Alkajew, w czasie kiedy był dyrektorem aresztu śledczego nr 1 w Mińsku (grudzień 1996 – maj 2001), wykonano tam 134 egzekucje. W tym czasie tylko jedna osoba otrzymała akt łaski od prezydenta Łukaszenki.
Zacznij działać!
Prosimy o jak najszybsze wysyłanie apeli w językach: białoruskim, rosyjskim, polskim lub angielskim:
· Wyrażając zaniepokojenie o Sergieja Liszczuka, który 30 grudnia 2002 został skazany na karę śmierci i wzywając władze do wyjawienia, czy on nadal żyje;
· Prosząc prezydenta Łukaszenkę, by – jeśli Liszczuk jeszcze żyje – zamienił mu wyrok śmierci na inną karę i uczynił to samo z innymi wyrokami śmierci;
· Wzywając władze, by – po decyzji Sądu Konstytucyjnego z marca 2004 – wprowadziły moratorium na orzekanie i wykonywanie kary śmierci;
· Wzywając władze by wypełniły orzeczenia Komitetu Praw Człowieka w sprawach Bondarenko przeciwko Białorusi i Liaszkiewicz przeciwko Białorusi;
· Oświadczając, że wierzysz, iż zniesienie kary śmierci jest wielkim historycznym krokiem, który zapewni poszanowanie fundamentalnych praw człowieka przyszłym pokoleniom mieszkającym na Białorusi;
· Wyrażając współczucie dla ofiar zbrodni i ich rodzin, ale wskazując także, że nigdy nie udowodniono, że kara śmierci odstrasza bardziej niż inne kary, a jedynie brutalizuje tych wszystkich, którzy są zaangażowani w jej wykonywanie.
Adresy:
Prezydent Republiki Białorusi
Alyaksandr G. LUKASHENKA
Karl Marx Str. 38
220016 g. Minsk
Białoruś
Fax: +375 (172) 26 06 10 lub +375 (172) 22 38 72
E-mail: [email protected] lub [email protected]
Można też wysyłać listy bezpośrednio ze strony:
www.president.gov.by/eng/president/mail.shtml
Minister Sprawiedliwości
Viktor G. GOLOVANOV
Kollektornaia Str. 10
220084 g. Minsk
Białoruś
Tel: + 375 (172) 20 6779
Fax: +375 (172) 20 9755
E-mail: [email protected]