AI Index: AMR 51/045/2007
CSRT-y zostały stworzone w lipcu 2004 roku do zastosowania w Guantanámo, ponad dwa lata po rozpoczęciu tam zatrzymywań. Trybunały te składają się z trzech oficerów. W podejmowaniu decyzji o statusie walczących, mogą oni polegać na tajnych dowodach lub wymuszanych w wyniku tortur lub innych form znęcania się. Na zatrzymanym spoczywa ciężar odparcia zarzutów o jego status -bezprawnego wrogiego bojownika- (-unlawful ennemy combatant-), nieprecyzyjnie sformuowany, bez prawnego reprezentanta i generalnie pozbawionego możliwości uzyskania świadków lub dowodów. Chalidowi Szejkowi Mohammedowi odmówiono, na przykład, przedstawienia dwóch więźniów Guantanámo jako świadków. Przewodniczący CSRT uznał, że ich świadectwa były -nieistotne-. Potwierdzenie statusu -bezprawnego wrogiego bojownika-, kwalifikuje zatrzymanego do procesu przed komisją wojskową, trybunałem z mocą wydawania wyroków śmierci.
Chalid Szejk Mohammed jest jednym z 14 tak zwanych -wysoko wartościowych- (-high-value-) zatrzymanych, przekazanych z wieloletniego tajnego aresztu CIA do Guantánamo we wrześniu 2006 roku z powodu procesu przez komisją wojskową. Chalid Szejk Mohammed, określany przez rząd USA jako organizator zamachów 11 września 2001, został aresztowany w Pakistanie w 2003 roku.
Przez trzy i pół roku był przetrzymywany bez kontaktu ze światem zewnętrznym w tajnym areszcie CIA. Metody przesłuchiwań przez CIA zostały zakwalifikowane jako -ściśle tajne-, ale pośród tych najprawdopodobniej stosowanych przeciwko niemu i innym zatrzymanym znajdowało się podtapianie, a w efekcie ‘pozorowana’ egzekucja poprzez utopienie.
Sześć miesięcy po przeniesieniu do Guantánamo, wciąż odmawia się tym 14 zatrzymanym dostępu do prawników, pomimo, że rząd buduje tworzy nim sprawę karną. Komisja wojskowa może uznać wymuszone dowody. Rząd może przedstawić dowody, zatajając metody użyte do uzyskania ich. CSRT-y dla 14 zatrzymanych odbywają się na zamkniętych sesjach, ponieważ zatrzymani -mogliby ujawnić poufne informacje- dotyczące tajnego programu zatrzymań. To samo prawdopodobnie tyczyłoby się procesów przed komisjami wojskowymi, gdyby takie miały miejsce. Sędzia wojskowy może zakończyć postępowanie, aby zapobiec ujawnienia poufnych działań wywiadu.
Zredagowany zapis przesłuchania Chalida Szejka Mohammeda wskazuje na to, że wnosił on oskarżenia o tortury. Przewodniczący CSRT odnosi się do pisemnego stwierdzenia -dotyczącego rzekomego znęcania się lub traktowania zatrzymanego-. Następuje wymiana zdań:
Przewodniczący: Czy to prawda-
Przewodniczący: -D-d wydaje się być pisemnym oświadczeniem dotyczącym szczególnego traktowania, które twierdzi pan, że otrzymał z rąk przestawiciela władz USA od czasu pańskiego zatrzymania w 2003 aż do pojawienia się pana w Guantanamo we wrześniu 2006 roku.
Zatrzymany: Tak.
Przewodniczący: Zgadza się- Czy były jakiekolwiek oświadczenia, które pan złożył, w wyniku jakiegokolwiek traktowania, które pana spotkało w tym okresie od 2003 do 2006- Czy złożył pan te oświadczenia z powodu traktowania, które pana spotkało przez tych ludzi-
Zatrzymany: Oświadczenie do kogo [sic]-
Przewodniczący: Do któregoś z tych śledczych.
Zatrzymany: Ludzie z CIA. Tak. Na początku kiedy mnie przetransportowali [ZREDAGOWANO]
Przewodniczący: Próbuję sprecyzować, czy jakiekolwiek z zeznań, które pan złożył, czy zostały złożone w wyniku tego rodzaju traktowania, mówiąc pana słowami, twierdzi pan że w wyniku tortur. Czy chce pan to w jakiś sposób skomentować-
Po kolejnej wymianie zdań, dialog trwa nadal:
Przewodniczący: Czy ludzie składali fałszywe zeznania z powodu takich działań-
Zatrzymany: Ja też.
W listopadzie 2006 sześciu amerykańskich emerytowanych sędziów federalnych, przedłożyło akta w sądzie federalnym, w których podkreśliło, że zgodnie z powszechnie dostępnymi nagraniami z przesłuchań w Trybunałach ds. Weryfikacji Statusu Bojowników (CSRT), które przeprowadzono już w stosunku do setek innych osób zatrzymanych w Guantanamo:
-Sędziowie przysięgli CSRT zrobili niewiele, aby sprawdzić nieposzlakowany status rzekomo wymuszonych zeznań i to nawet w przypadku, kiedy dowody, takie jak kartoteki zdrowotne były łatwo dostępne. Niektórzy członkowie CSRT stwierdzili, że zarzuty stosowania tortur są wystarczająco wiarygodne, aby dać podstawy dla śledztwa ze strony innych władz wojskowych, jednak mimo tego sędziowie przysięgli orzekli, że zatrzymywani są wrogimi wojownikami bez czekania na wyniki śledztwa-.
Niektórzy pracownicy CSRT najzwyczajniej zignorowali zeznania, z których wynikało, że poprzednie oświadczenia zatrzymanych zostały uzyskane w wyniku tortur. Od czasu do czasu członkowie CSRT zajmowali się zarzutami o tortury, ale tylko po to, aby pokazać, że siły amerykańskie nie brały w nich udziału, a nie po to, żeby dowiedzieć się, czy -przyznanie się- było wiarygodne, czy złożone pod przymusem.
Amnesty International zdaje sobie sprawę z tego, że Chalid Szejk Mohammed jest oskarżony o serię poważnych przestępstw i podobno przyjął na siebie za nie odpowiedzialność. Obejmowały one ataki z 11 września 2001, które Amnesty International uważa za zbrodnię przeciwko ludzkości. Jednocześnie istnieją podejrzenia, że rząd amerykański dopuszcza się poważnych naruszeń praw człowieka w stosunku do Chalida i innych zatrzymanych, co obejmuje na przykład międzynarodowe przestępstwa torturowania i wymuszonych zaginięć.
Organizacja Amnesty International apeluje o to, aby: postawić zarzuty Chalidowi Szejkowi Mohammedowi i aby doszło do jego procesu przed niezależnym i bezstronnym sądem, a nie przed -komisją wojskową- lub aby wypuścić go na wolność. Żadne informacje uzyskane w wyniku tortur lub innego rodzaju znęcania się nie mogą zostać uznane na rozprawie, chyba, że jako dowody przeciwko odpowiedzialnym za tego rodzaju traktowanie. Amnesty International apeluje do Stanów Zjednoczonych, aby nie dążyły do wykonania kary śmierci na Chalidzie Szejku Mohammedzie ani na jakiejkolwiek innej osobie.
Przewodniczący CSRT oświadczył, że zarzuty wobec Chalida Szejka Mohammeda -zostaną zanalizowane w każdym śledztwie, które jest z nimi związane-. Amnesty International powtarza swoje obawy co do niedoskonałości poprzednich śledztw, w których pojawiły się zarzuty tortur i znęcania się ze strony personelu amerykańskiego w -wojnie z terroryzmem- i wzywa Stany Zjednoczone do wszczęcia natychmiastowego i bezstronnego śledztwa w sprawie zarzutów o tortury i znęcanie się przedstawionych przez Chalida Szejka Mohammeda oraz w sprawie dowodów na to, że był ofiarą wymuszonego zaginięcia. Wyniki procesu powinny zostać podane do opinii publicznej i każda osoba rzekomo odpowiedzialna za takie traktowanie powinna stanąć przed sądem.
Chalid Szejk Mohammed i wszyscy inni zatrzymani powinni mieć dostęp do prawników i do niezależnego i bezstronnego sądu, tak aby mieli możliwość zakwestionowania legalności swojego uwięzienia.
tłumaczenie: Barbara Lech, Bartosz Kumanek