AI oświadczyła, że posiada dokumentację nadużyć agentów amerykańskich wobec zatrzymanych w Iraku i Afganistanie, ciągnących się przez dwa ostatnie lata.

Pomimo stwierdzenia wyrażonego przez Sekretarza Obrony Donalda Rumsfelda, że jest „oszołomiony” nadużyciami w Abu Ghraib oraz że był to „wyjątek, nie zwyczaj czy praktyka”, AI przedstawiła spójne zarzuty brutalności i okrucieństwa stosowanych od dwóch lat przez agentów USA wobec zatrzymanych, osobom na najwyższych poziomach rządu amerykańskiego, łącznie z Białym Domem, Departamentem Obrony i Departamentem Stanu.

W lipcu ubiegłego roku w memorandum do rządu USA i Tymczasowych Władz Koalicyjnych w Iraku (Coalition Provisional Authority, CPA) organizacja postawiła zarzuty torturowania i złego traktowania Irakijczyków zatrzymanych przez Amerykanów i siły koalicji. Zarzuty dotyczyły pobić, wstrząsów elektrycznych, pozbawiania snu, zakładania kapturów na głowę oraz długotrwałego wymuszonego stania i klęczenia. Organizacja nie otrzymała żadnej odpowiedzi od administracji lub CPA, że wszczęto dochodzenie w tej sprawie.

Pomimo powtarzanych próśb, Amnesty International nie otrzymała pozwolenia na wejście do wszystkich amerykańskich ośrodków zatrzymań.

„Jeśli administracja nie ma nic do ukrycia, powinna natychmiast zakończyć niejawne przetrzymywanie oraz umożliwić niezależnym międzynarodowym instytucjom praw człowieka, w tym AI i ONZ, dostęp do wszystkich ośrodków zatrzymania” – oświadczyła Irene Khan, Sekretarz Generalna AI.

„Administracja amerykańska pokazała trwałe lekceważenie konwencji genewskich i podstawowych zasad prawa, praw człowieka i przyzwoitości. Powstała atmosfera, w której żołnierze amerykańscy czują, że mogą bezkarnie odczłowieczać i poniżać więźniów”.

„To, co możemy obecnie obserwować w Iraku, to logiczna konsekwencja bezlitosnego pościgu ‘wojny na terror’, bez oglądania się na prawa człowieka i reguły wojny”.

AI wyraziła zaniepokojenie z powodu zmiennych wiadomości, które rząd USA wysyłał w związku ze swoimi zobowiązaniami wobec międzynarodowych standardów praw człowieka.

Naruszenia nie ograniczają się do Abu Ghraib. Wiele osób przetrzymywanych w amerykańskich bazach lotniczych w Bagramie i Kandaharze w Afganistanie mówi, że były przedmiotem tortur lub innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania w aresztach amerykańskich. Administracja nie zastosowała się też do konwencji genewskich w związku z osobami zatrzymanymi w Guantanamo.

Wazir Mohammad, były więzień Guantanamo, opowiedział AI o nadmiernym i okrutnym stosowaniu kajdan, pozbawianiu snu oraz zmuszaniu do czołgania się na kolanach na odcinku od celi do sali przesłuchań podczas swego uwięzienia w Afganistanie.

W Bagramie i Kandaharze był on przetrzymywany bez kontaktu ze światem zewnętrznym, bez możliwości apelowania o legalność jego zatrzymania, bez adwokata, bez dostępu do rodziny. Nigdy nie spotkał się z przedstawicielem Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża (MKCK). Podczas ponad rocznego pobytu w Guantanamo spotkał się z przedstawicielem MKCK tylko raz, w pierwszym dniu pobytu.

Walid al-Qadasi, były więzień Guantanamo, był przetrzymywany w tajnym ośrodku w Kabulu. Pierwszą noc przesłuchań przez agentów USA więźniowie nazwali „czarną nocą”. Opowiadał: „Pocięli nasze ubrania nożyczkami, zostawili nagich i robili nam zdjęcia… krępowali nasze ręce za plecami, zawiązywali nam oczy i zaczynali nas przesłuchiwać… grożąc mi śmiercią, oskarżając o przynależność do al-Kaidy”. Twierdził, że więźniowie byli pozbawiani snu, także poprzez używanie głośnej muzyki.

Osoba, która pracowała w Guantanamo, powiedziała AI, że większość, jeśli nie wszyscy więźniowie, z którymi miała kontakt podkreślała, że byli ofiarą fizycznych nadużyć w Kandaharze lub Bagramie. Osoba ta nie była zaskoczona wypadkami w Iraku i oświadczyła, że te nadużycia w Afganistanie zdają się być częścią zmiękczania osób zatrzymanych przed przesłuchaniami i przetrzymywaniem.

AI jest zaniepokojona, że śledztwo prowadzone przez generała Antonio Tagubę, który wykrył „systematyczne i bezprawne nadużycia względem zatrzymanych” w Abu Ghraib, nie zostało przedstawione opinii publicznej, a dotychczasowa odpowiedź administracji to tylko jednorazowe opublikowanie raportu i fotografii.

Najwyraźniej próbując bagatelizować powagę zarzutów w wiadomościach z 4 maja, sekretarz Rumsfeld zasugerował, że: „to co zostało zarzucone do tej pory jest naruszeniem… technicznie różnym od tortur”. W zasadzie „liczne przypadki sadystycznych, głośnych i samowolnych zbrodniczych naruszeń” wykryte przez gen. Tagubę stanowią akty tortury lub okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania i są zbrodnią wojenną.

Przypadki zawierają: bicie pięścią i kopanie osób zatrzymanych; skakanie na ich bose stopy; siłowe układanie zatrzymanych w różnych pozycjach, mających skojarzenia seksualne, w celu ich sfotografowania; ustawianie nagich osób na pudłach z workiem piasku na głowie; przykładanie drutów do palców rąk i nóg oraz penisów symulując wstrząsy elektryczne; umieszczanie obroży czy smyczy na szyjach nagich więźniów i fotografowanie ich z żołnierzami-kobietami.

Osoby odpowiedzialne za czyny, które Taguba podsumowuje jako „udowodnione naruszenie… zadane osobom zatrzymanym”, powinny być postawione przed wymiarem sprawiedliwości zgodnie z zobowiązaniami USA wobec prawa międzynarodowego i krajowego. Śledztwa powinny objąć wyższe kręgi dowódcze jak i bezpośrednich sprawców.

Wypowiedzi generała Geoffrey’a Millera, odpowiedzialnego za operację w Iraku, że pozbawianie snu i stresowanie może być stosowane wobec osób zatrzymanych, pokazuje, że administracja amerykańska wciąż nie nauczyła się, że złe traktowanie i naruszenia są przykładem tortur i powinny być całkowicie zakazane.

Przetrzymywanie osób zatrzymanych w bolesnych pozycjach, zakładanie kapturów na głowę, groźby i długotrwałe pozbawianie snu są pogwałceniem zakazu tortur i okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania.

AI wzywa Prezydenta Bush’a do przeprowadzenia niezależnych i przejrzystych dochodzeń w sprawie tortur i śmierci w aresztach USA i upewnienia się, że każda osoba za nie odpowiedzialna stanie przed wymiarem sprawiedliwości.