Z nieoficjalnych źródeł Amnesty International dowiedziała się, że Azizbek Karimov i Yusuf Zhumayer zostali potajemnie straceni 10 sierpnia.
Takie egzekucje naruszyłyby postanowienia Protokołu Dodatkowego do Międzynarodowych Paktów Praw Obywatelskich i Politycznych, zgodnie z którymi Komitet ONZ zażądał zawieszenia egzekucji w czasie rozpatrywania zarzutów dwóch mężczyzn o ich niesprawiedliwe procesy oraz torturowanie i znęcanie się podczas zatrzymania przed rozpoczęciem procesu.
„Jeśli to się potwierdzi, egzekucje te byłyby kolejnym przykładem rażącego lekceważenia rządów prawa, zobowiązań międzynarodowych i praw człowieka, które charakteryzują wadliwy uzbecki system karny. Wymierzanie kary śmierci w kraju, w którym tortury są planowe, a korupcja niekontrolowana, jest szczególnie nieodpowiedzialne i nieuzasadnione” – oświadczyła Amnesty International.
Organizacja ta wielokrotnie publicznie wzywała władze Uzbekistanu do wstrzymania egzekucji mężczyzn i wszczęcia natychmiastowego i bezstronnego dochodzenia w sprawie zarzutów torturowania obejmującego pobicia i wstrząsy elektryczne.
Przed otrzymaniem informacji o ostatnich egzekucjach, Amnesty International udokumentowała 12 przypadków, w których skazani na śmierć więźniowie zostali straceni, mimo interwencji Komitetu Praw Człowieka.
Amnesty International wzywa rząd w Uzbekistanie do wprowadzenia moratorium na karę śmierci i egzekucje, mając na celu całkowity zakaz wykonywania kary śmierci w Uzbekistanie oraz zamianę wyroków wszystkich obecnych więźniów skazanych na karę śmierci na karę pozbawienia wolności.
Tło wydarzeń
Yusuf Zhumayer został skazany na śmierć w kwietniu 2003 r. za zabicie swojej bratowej oraz bratanka i bratanicy w styczniu tego roku. Konsekwentnie utrzymywał , że jest niewinny oraz twierdził, iż podczas procesu był torturowany przez policję i zmuszany do podpisania „zeznania”.
Azizbek Karimov został skazany na karę śmierci 16 lutego 2004 r. pod zarzutem działania w organizacji terrorystycznej i religijnej organizacji ekstremistycznej. Twierdzi się, że on również był torturowany i źle traktowany podczas pobytu w areszcie przed rozprawą.
Amnesty International wydała Pilne Akcje dotyczące Azizbeka Karimove i Yusufa Zhumayera odpowiednio 4 czerwca i 30 lipca 2004 r.
We wrześniu 2001 r. prezydent Islam Karimov oświadczył, że 100 osób jest poddawanych egzekucji każdego roku. Ponieważ kara śmierci jest uznawana za tajemnicę w Uzbekistanie, żadne oficjalne liczby nie są znane, lecz lokalne grupy praw człowieka szacują, że egzekucji tych jest ok. 200 każdego roku.
Rodziny ofiar skazanych na śmierć, jak i sami skazani nie są wcześniej informowani o dacie egzekucji. Krewni ofiar często miesiącami lub latami czekają na potwierdzenie egzekucji ich bliskich.
Uzbekistan, jako strona w Dodatkowym Protokole do Międzynarodowych Paktów Praw Obywatelskich i Politycznych uznała, że kompetencją Komitetu Praw Człowieka jest rozważenie zeznań osób podlegających uzbeckiej jurysdykcji, które twierdzą, że były ofiarami nadużyć praw ustanowionych w Pakcie. Reguła 86 Zasad Postępowania Komitetu upoważnia Komitet do zażądania wstrzymania egzekucji w celu uniknięcia nieodwracalnych szkód wyrządzonych ofiarom rzekomych pogwałceń i oczekujących na decyzję Komitetu w sprawie ich zeznań.
W lipcu 2003 r. obecny Wysoki Komisarz ONZ ds. Praw Człowieka publicznie nakłaniał władze Uzbekistanu „do zaprzestania egzekucji zatrzymanych, którzy przyznali się do winy przez Komitetem Praw Człowieka ONZ”. Później Komitet ten upomniał władze Uzbekistanu, iż „egzekucje osób, których sprawy są prowadzone przed Komitetem są równoznaczne z naruszeniem Protokołu Dodatkowego”.
Specjalny Sprawozdawca ONZ ds. tortur stwierdził, że „tortury lub podobne nadużycia odbywają się regularnie w Uzbekistanie”.