Grupie roboczej ONZ, spotykającej się w Genewie w dniach 4-8 października, powierzono zadanie opracowania międzynarodowego traktatu przeciw wymuszonym “zaginięciom”.
“ ‘Zaginięcia’ nie są wyłącznie ‘problemem Ameryki Łacińskiej’. Setki tysięcy ludzi zaginęło w Iraku, Sri Lance, byłej Jugosławii i w wielu innych krajach. Traktat ten ma za zadanie ustanowić konkretne instrumenty prawne, którymi będą mogły posłużyć się rodziny ‘zaginionych’ w poszukiwaniach prawdy i sprawiedliwości”, powiedział Macpherson.
“Projekt traktatu przedstawiony w czerwcu zawiera wiele innowacji. Niebezpieczeństwem jest to, że wartość niektórych z nich może zostać osłabiona na skutek opozycji krajów, które przeciwstawiają się traktatowi o ‘zaginięciach’ ”, powiedział pan Macpherson.
Traktat stwierdza między innymi:
§ nikt nie powinien być zmuszany do zaginięcia, zarówno ofiary jak i ich krewni mają prawo do poznania prawdy,
§ każda ze stron traktatu powinna wprowadzić do prawa krajowego pojęcie szczególnej zbrodni, polegającej na wymuszeniu zaginięcia, powinna również przeprowadzać śledztwa w sprawie skarg i doniesień o wymuszonych zaginięciach oraz doprowadzać do postawienia przed wymiarem sprawiedliwości osoby odpowiedzialne za zaginięcia, włączając w to także obywateli innych krajów, którzy znajdują się obecnie na terytorium, na którym popełniona została zbrodnia,
§ strony traktatu powinny również zapewnić prewencyjną ochronę w czasie aresztowania i w areszcie. Projekt przewiduje także specjalne doraźne środki sądowe, którymi będzie można posłużyć się w nagłych przypadkach aby poznać miejsca pobytu ofiar i upewnić się o ich dobrym samopoczuciu,
§ strony powinny zapewnić rekompensatę oraz inne formy zadośćuczynienia ofiarom i podjąć odpowiednie zaradcze kroki mając na uwadze dzieci “zaginionych”,
§ nie należy zmuszać ludzi do powrotu do krajów, w których narażeni mogą być na “zaginięcie”,
§ międzynarodowy, ekspercki “organ monitorujący” będzie miał uprawnienia w kwestii poszukiwania “zaginionych” w państwach, które staną się stroną traktatu, będzie również przyjmował skargi od osób indywidualnych, uważających, że ich prawa ustanowione przez traktat zostały naruszone.
“Jeszcze 50 lat temu ludzie nie byli chronieni za pomocą międzynarodowych traktatów przed torturami. W 1984 r. ONZ przyjęła międzynarodową Konwencję o zakazie stosowania tortur. Wartość tego prawnego instrumentu w walce przeciw torturom jest obecnie powszechnie uznawana. Nadszedł czas, by teraz rządy podjęły konkretne kroki by przeciwdziałać ‘zaginięciom’ poprzez przyjęcie podobnych traktatów przeciw tym skandalicznym formom łamania praw człowieka”, powiedział Macpherson.
Tło
Po ponad dwóch dekadach kampanii rodzin oraz organizacji praw człowieka, Komisja Praw Człowieka ONZ zdecydowała w 2001 o ustanowieniu grupy roboczej składającej się z reprezentantów państw w celu “opracowania projektu aktu prawnie wiążącego, chroniącego wszystkie osoby przed wymuszonymi ‘zaginięciami’ ”. Pierwsza sesja grupy roboczej odbyła się w styczniu 2003 r.