Światowy Dzień Uchodźcy 2007

POL 30/013/2007
Obchodząc tegoroczny Światowy Dzień Uchodźcy, Amnesty International solidaryzuje się z uchodźcami na całym świecie z krajów, takich jak Afanistan, Burundi, Irak, Myanmar, Sri Lanka i Sudan, którzy wciąż oczekują na rozwiązanie swego trudnego losu. W przypadku części z nich, to oczekiwanie trwa już od wielu pokoleń.
Amnesty International wzywa wszystkie rządy do wypełniania międzynarodowych zobowiązań respektowania i ochrony uchodźców, a także osób starających się o azyl. Mimo prawnie zagwarantowanej konieczności zapewnienia odpowiedniej pomocy, rządy w wielu częściach świata przedstawiają uchodźców i osoby starające się o azyl jako zagrożenie dla społeczeństw, w których starają się uzyskać opiekę. Tego typu obawy są wykorzystywane i dodatkowo podsycane przez te same rządy, które wcześniej dobrowolnie zobowiązały się to ochrony uchodźców przed prześladowaniem, będącym przyczyną ich ucieczki z kraju.
Motywy polityczne i bezpieczeństwa, w związku z dążeniem do ochrony granic sprawiły, że regulacje dotyczące azylu stały się raczej narzędziem służącym do wykluczenia pewnych grup ludzi, niż do odpowiedniej ochrony. Według Komisji Europejskiej, 27 krajów członkowskich Unii Europejskiej otrzymało w roku 2006 o 53 procent mniej podań o azyl, niż w roku 2002. Coraz ostrzejsza kontrola granic i środki przeciwko nieuregulowanej migracji, stosowane nawet poza terytorium UE, stanowią istotną przeszkodę, uniemożliwiającą uchodźcom wstęp do krajów członkowskich Unii. Tłumaczą ponadto stały spadek podań o azyl. Tymczasem przemoc i prześladowanie osób starających się o azyl pozostają na niezmiennie wysokim poziomie.
Zasada nie zawracania (non-refoulement), zakazująca zmuszania kogokolwiek do powrotu do kraju, w którym istnieje wysokie ryzyko zastosowania poważnych nadużyć praw człowieka, stanowi kamień milowy międzynarodowego systemu ochrony uchodźców. Niestety, jest ona stale ignorowana przez kraje, które – starając się ominąć swe zobowiązania, dotyczące uchodźców i osób starających się o azyl – zawracają na swej granicy, bądź nakazują opuszczenie terytorium swojego kraju przez osoby, które w konsekwencji narażone są na poważne niebezpieczeństwo w kraju swego pochodzenia. W styczniu br., rząd Kenii zamknął swą granicę z Somalią, uniemożliwiając tysiącom osób uzyskanie potrzebnej im ochrony. Kenijskie władze wydaliły również ze swego terytorium setki osób, którym udało się przekroczyć granice w celu uzyskania azylu.
Szczególne kraje Południa robią wszystko, by walczyć z ekonomicznymi, społecznymi i środkowiskowymi konsekwencjami przyjmowania olbrzymiej liczby uchodźców każdego roku. Niekończący się konflikt w Iraku doprowadził do przesiedlenia wewnątrz kraju około półtora miliona Irakijczyków. Kolejne dwa miliony stały się uchodźcami. Rosną obawy w związku ze stale rozrastającym się kryzysem humanitarnym, nie tylko w Iraku, ale także w Syrii i Jordanii, które w największym stopniu dotknięte są skutkami napływu irackich uchodźców. Mimo niezwykle ciężkiej sytuacji, inne kraje nie uczyniły wiele w celu wypracowania odpowiedniego rozwiązania. Przeciwnie, postawa najbogatszych krajów to kpiny z dawno przyjętych zasad wspólnego ponoszenia odpowiedzialności i radzenia sobie z ciężarem problemu. Kraje zobowiązane są do uczestnictwa w międzynarodowej współpracy na rzecz zapewnienia azylu w -pewnych krajach- i pomocy państwom ponoszącym -zbytni ciężar- napływu uchodźców.
Dalej na północ, rządy krajów członkowskich Unii Europejskiej stosują niezwykle złożone środki, mające zapobiegać wstępowi uchodźców na ich terytorium. Wśród podjętych działań znalazły się operacje przechwytywania uchodźców na Morzu Śródziemnym i umowy z krajami Afryki Północnej, mające na celu wspólne przeciwdziałanie zjawisku uchodźctwa. Pomimo podejmowania tego typu akcji, nie traci mocy wiążącej konieczność ochrony praw człowieka i odpowiedzialność wszystkich krajów za obronę praw osób, znajdujących się pod ich jurysdykcją.
W kwietniu 2007 r., rząd Australii zgodził się na wymianę posiadających status uchodźcy osób z wyspy Nauru na posiadających ten sam status Kubańczyków i Haitańczyków, przetrzymywanych przez USA w Guantánamo Bay. Zamiast znaleźć trwałe i odpowiednie rozwiązanie, mogące zakończyć cierpienia uchodźców, kraje porozumiały się w sprawie -wymiany-, uniemożliwiającej uzyskanie ochrony i oznaczającej niepotrzebną zmianę miejsca pobytu, z jednego rejonu świata do innego. Amnesty International sądzi, iż w miejsce tego typu -wymian- i działań szkodzących ochronie praw uchodźców, kraje powinny wypełniać swoje zobowiązania, zarówno na własnym terytorium poprzez zapewnienie odpowiedniej ochrony, jak i w innych miejscach na świecie, w sytuacjach wymagających wspólnego działania.

Amnesty International jest niezwykle zaniepokojona wyłączeniem uchodźców spod systemu międzynarodowej ochrony praw człowieka. Organizacja przypomina rządom państw, że ochrona uchodźców jest zarówno ich obowiązkiem jako krajów przyjmujących, jak i międzynarodowym zobowiązaniem. Amnesty International szczególnie wzywa kraje do sumiennego wywiązywania się z respektowania zasady nie zawracania (non-refoulement). AI podkreśla ponadto konieczność zapewnienia wszystkim uchodźcom dostępu w odpowiednim czasie i bez dyskryminacji do trwałych rozwiązań – bezpiecznego i godnego odesłania do miejsca pochodzenia, bądź zamieszkania, integracji ze społecznością w nowym miejscu pobytu, bądź przesiedlenia do kraju trzeciego. Obecnie, zbyt wielu uchodźcom grozi zawrócenie do kraju pochodzenia jako konsekwencja rasistowskiego i ksenofobicznego nastawienia, a także brak dostępu do podstawowych praw w kraju pierwszego azylu, przez co utrudniona jest lokalna integracja. Sytuacja wielu z nich na długie lata, a nawet pokolenia pozostaje w próżni, bez możliwości przesiedlenia, czy efektywnej integracji.
W związku z obchodami Światowego Dnia Uchodźcy, Amnesty International organizuje na całym świecie akcje, mające zwrócić uwagę na problemy uchodźców i osób starających się o azyl:

• W Międzynarodowym Sekretariacie AI w Londynie otwarta została wystawa Ricky’ego Romaina, zatytułowana "Nurturing Hope – Seeking Common Ground". Wystawa ilustruje różne tematy związane z przesiedleniami.
• Amnesty International Polska zaprasza na tegoroczne obchody Dnia Uchodźcy. 24 czerwca w Parku im. Marszałka Rydza Śmigłego w Warszawie (godz.14-22) – przy wspólnym stanowisku Amnesty International i akcji Polska dla Darfuru – wystawa zdjęć z Darfur (m.in. zdjęcia z satelitarnego projektu "Eyes on Darfur"), płyty "Instant Karma – the Campaign to Save Darfur", pokaz filmu i inne. Poza tym – możliwość podpisania listu do polskich władz, namawiającego do włączenia się w akcję na rzecz niesienia pomocy dla Darfuru, a także apelu do rządu Sudanu o wpuszczenia na teren Darfuru sił rozjemczych ONZ. Zapraszamy!

Tłumaczenie: Przemysław Pietraszek