Z powodu niesprawiedliwości, nierówności i mowy nienawiści, które zdają się zataczać coraz szersze kręgi na całym świecie, usprawiedliwiona byłaby myśl, że 2019 nie był najlepszym rokiem dla praw człowieka. Mimo to, byliśmy świadkami pewnych znaczących sukcesów. Aktywiści z całego globu z mocą powstali w walce o prawa człowieka. To dzięki ich niestrudzonym kampaniom poczyniliśmy kilka imponujących kroków do przodu. Oto niektóre z nich…
Styczeń
Legalna aborcja jest wreszcie dostępna w Irlandii, jako rezultat historycznego referendum w maju 2018 roku, które stało się symbolem zwycięstwa w walce o prawa kobiet. Było ono owocem lat pracy rzesz aktywistów i aktywistek, w tym osób z Amnesty, którzy mieli na celu zachęcanie do debaty na temat aborcji w Irlandii. Ciężka praca doprowadziła w końcu do zapewnienia większej ochrony dla ludzi w potrzebie, stając się podwaliną dla podobnych postępowych działań w Irlandii Północnej w drugiej połowie roku.
Ku pamięci Juliána Carrillo, aktywisty na rzecz środowiska zamordowanego w październiku 2018 roku, opublikowaliśmy „Caught between bullets and neglect” (pol.: Między kulami a zlekceważeniem), materiał o porażce Meksyku w zapewnianiu ochrony dla aktywistów środowiskowych. Zaledwie dwie godziny po publikacji, dwaj podejrzani w sprawie morderstwa Juliána zostali aresztowani, co stało się przykładem wpływu jaki Amnesty może mieć w walce o sprawiedliwość.
Parlament Angoli przyjął reformę Kodeksu Karnego, która wykreśliła z listy zapis szeroko interpretowany jako zakaz związków osób tej samej płci. Ponadto, przegłosowano prawo penalizujące dyskryminację osób ze względu na orientację seksualną – decyzję radykalną biorąc pod uwagę sytuację na kontynencie, ale stanowiącą wspaniały przykład dla innych państw w 2019.
Luty
Po trwającym 76 dni zatrzymaniu w Tajlandii, uchodźca i piłkarz Hakeem al-Araibi został zwolniony z aresztu, mogąc wreszcie powrócić do swojego domu w Melbourne 12 lutego. Urodzony w Bahrajnie sportowiec został zatrzymany 27 listopada 2018 roku zaraz po przybyciu do Bangkoku, z powodu błędu Interpolu, grożącego ekstradycją do państwa narodzin. Prowadzona przez Amnesty oraz inne grupy kampania na rzecz uwolnienia Hakeema, który jest pokojowo nastawionym, lecz nieubłaganym krytykiem władz Bahrajnu, przerodziła się w ruch #SaveHakeem (pol.: uratuj Hakeema). Objął on swoim zasięgiem trzy kontynenty, wliczając w to sportowców, olimpijczyków i celebrytów, zrzeszając ponad 165 tysięcy osób.
Wskutek działań Amnesty, mających na celu zwrócenie uwagi opinii publicznej na sprawę Isry al-Gomgham, saudyjskiej aktywistki na rzecz praw kobiet, władze Arabii Saudyjskiej zdecydowały się odrzucić wniosek prokuratury o karę śmierci. Israa została aresztowana w związku z jej udziałem w pokojowych protestach, do dziś stojąc w obliczu kary więzienia [Aktualizacja 28 maja 2021: Isra al-Gomgham została skazana na 8 lat więzienia w lutym 2021]. Amnesty kontynuuje kampanie na rzecz jej natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia.
Marzec
Zorganizowany przez Witalinę Kowal w Użhorodzie na zachodniej Ukrainie protest z okazji Dnia Kobiet, odbył się bez zakłóceń, z zabezpieczeniem ze strony policji. Wydarzenie to było znaczącą zmianą w regionie, który w poprzednich latach odznaczał się wysoką aktywnością grup skrajnej prawicy, atakujących słabo ochraniane przez władze marsze.
AFRICOM przyznało się po raz pierwszy do winy w sprawie śmierci i/lub obrażeń poniesionych przez cywilów w trakcie przeprowadzanych przez nie nalotów w Somalii. Decydujące okazało się opublikowanie przez Amnesty International wyników śledztwa w raporcie “Tajna Wojna USA w Somalii: cywilne ofiary nalotów w Niższym Shabelle“. W odpowiedzi na raport, ujawnione zostały amerykańskie dokumenty wojskowe potwierdzające przypuszczenia o pełnej świadomości wśród urzędników USA wysokiego szczebla o stratach poniesionych przez cywili wskutek zorganizowanych ataków powietrznych w Somalii.
Gulzar Duszenowa walczyła od lat o prawa osób z niepełnosprawnościami w swojej ojczyźnie, Kirgistanie. W marcu 2019 jej trud wreszcie się opłacił – Kirgistan podpisał Konwencję o prawach osób z niepełnosprawnościami. Gulzar otrzymała niemal ćwierć miliona listów wsparcia od osób biorących udział w Maratonie Pisania Listów Amnesty.
Kwiecień
W kwietniu zwyciężyła miłość, gdy w Ankarze, stolicy Turcji, uchylony został przez sąd administracyjny projekt zakazu wszelkiej aktywności osób LGBTI. „Stanowi to dzień wielkiego triumfu dla wszystkich osób LGBTI w Turcji, oraz aktywistów na rzecz ich praw: miłość ponownie odnosi zwycięstwo” – powiedział Fotis Filippou, Dyrektor ds. Kampanii w Europie w Amnesty International.
Sąd rejonowy w Hadze wydał wyrok tymczasowy na korzyść Esther Kiobel oraz trzech innych kobiet, które stawiły czoła jednej z największych spółek naftowych świata – Shell, walcząc o sprawiedliwość. Esther walczy z magnatem od ponad 20 lat, kiedy, jak twierdzi, korporacja odegrała rolę w egzekucji jej męża w Nigerii. Amnesty wysłała ponad 30 tysięcy listów do Esther i wsparła ją w sprawie Kiobel vs Shell w Hadze. Sąd po raz pierwszy wysłuchał w październiku 2019 zeznań osób oskarżających Shell o łapówki, mające nakłaniać ich do składania fałszywych zeznań, doprowadzających do wydania kary śmierci na „Dziewiątkę z Ogoni”, do której należał mąż Esther.
Prezydent Gwinei Równikowej, Teodoro Obiang Nguema, ogłosił, że jego rząd wprowadzi rozwiązania legislacyjne dążące do zniesienia kary śmierci.
Maj
Tajwan jako pierwsze państwo w Azji, zalegalizował małżeństwa tej samej płci po historycznym głosowaniu 17 maja. Pierwszy ślub odbył się już tydzień później. Razem z lokalnymi aktywistami na rzecz praw osób LGBTI, Amnesty walczyło o tę ustawę latami. Wciąż jednak pracujemy nad położeniem kresu dyskryminacji osób LGBTI w Tajwanie, we wszelkich jej objawach.
Katar zobowiązał się do zreformowania swojego kodeksu pracy w związku ze zbliżającymi się Mistrzostwami Świata w piłce nożnej w 2022 roku. Naciski ze strony działaczy praw człowieka odegrały również rolę w decyzji FIFA o porzuceniu planu poszerzenia liczby drużyn dopuszczonych do udziału w mistrzostwach do 48, co oznaczałoby dodanie kolejnych państw regionu do listy gospodarzy. Amnesty wraz z grupą organizacji pozarządowych, związków zawodowych, kibiców oraz sportowców, zwróciła uwagę na zagrożenie dla praw człowieka, wynikające z takiej decyzji, wliczając w to sytuację imigrantów, pracujących nad budową infrastruktury.
Czerwiec
Aktywistka klimatyczna, Greta Thunberg, została uhonorowana wraz z ruchem „Fridays For Future” (pol.: Piątki dla przyszłości) nagrodą Ambasadora Sumienia Amnesty International 2019. Ruch „Fridays For Future” został zainicjowany przez Gretę, nastolatkę ze Szwecji, która w sierpniu 2018 roku podjęła decyzję o opuszczaniu szkoły w każdy piątek, na rzecz protestu przed szwedzkim parlamentem, do momentu, w którym nie podejmie on poważnych działań przeciwdziałających zmianie klimatu.
Choć powinno wydarzyć się to już wcześniej, Grecja nareszcie przyjęła prawo definiujące każdy seks bez zgody jako gwałt. Ponadto, rząd Danii zobowiązał się do uchwalenia podobnej legislacji. Postępy te są świadectwem odwagi i wytrwałości zarówno ofiar, jak i aktywistek i aktywistów, którzy przez wiele lat starali się o sprawiedliwość dla ofiar gwałtów. Kulminacyjnym punktem tego było opublikowanie przez Amnesty w 2018 roku przeglądu stanu prawnego w 31 europejskich krajach, ujawniającego jak przestarzałe jest podejście aparatu sprawiedliwości wobec przemocy seksualnej i braku zapewnienia sprawiedliwości dla osób, które doświadczyły przemocy.
1 czerwca, w historycznym, a zarazem inspirującym dla aktywistów praw człowieka, dniu, parlament brytyjski przegłosował rewolucyjną ustawę legalizującą małżeństwa tej samej płci w Irlandii Północnej. Nowe prawo zobowiązało również rząd brytyjski do wprowadzenia reformy aborcyjnej w Irlandii Północnej, zawierającej również zapisy dekryminalizujące aborcję.
Lipiec
Od 1 lipca 2019 roku w Burkinie Faso środki antykoncepcyjne oraz konsultacje medyczne dotyczące planowania rodziny w klinikach stały się darmowe i powszechnie dostępne. Zmiana ta uchodzi za odpowiedź na naszą petycję i manifest “My Body, My Rights” (pol.: Moje Ciało, Moje Prawa) wzywający do podjęcia wyżej wymienionych kroków. Kobiety w Burkina Faso, pozbawione już barier finansowych, są teraz w stanie decydować w większym stopniu co dzieje się z ich ciałami, a w razie potrzeby, mieć dostęp do bezpiecznych środków.
Również w lipcu, w trakcie przesłuchań przed komisją kongresową, wysoko postawiony pracownik Google dał najbardziej jednoznaczne, jak dotąd, potwierdzenie porzucenia prac nad projektem Dragonfly, tajnym programem mającym na celu stworzenie systemu wyszukiwania, który pozwoliłby władzom Chin na łatwiejsze monitorowanie życia swoich obywateli oraz cenzurę w internecie. Było to bezpośrednim skutkiem kampanii Amnesty #DropDragonfly oraz daniu świadectwa przez setki pracowników Google.
1 lipca 70-letni obrońca praw człowieka oraz jeden z przywódców palestyńskich Beduinów, Sheikh Sayyah Abu Mdeighim al-Turi został wypuszczony z izraelskiego więzienia, po odsiedzeniu w nim siedmiu miesięcy za swoją rolę w walce o prawa Beduinów oraz ich ziemi. Sheikh Sayyah podziękował Amensty International oraz wszystkim, którzy działali w jego imieniu:
„Dziękuję wam z całego serca za stanie po stronie prawa dla mojego ludu oraz ochronę naszej ziemi. Siedząc w więzieniu czułem i słyszałem wasze wsparcie głośno i wyraźnie. Było to dla mnie wszystkim”.
Sierpień
Mauritiański bloger, Mohamed Mkhaïtir, skazany na karę śmierci i bezprawnie przetrzymywany przez ponad pięć lat po wpisie na temat dyskryminacji kastowej, wreszcie wyszedł na wolność.
Arabia Saudyjska ogłosiła też w sierpniu znaczące reformy, znoszące niektóre z restrykcji nałożonych na kobiety pod represyjnym systemem „męskich opiekunów”, wliczając w to prawo do posiadania paszportu, który powinien im pozwalać na swobodne podróżowanie, bez opieki ze strony mężczyzn. Zmiany pozwalają również kobietom na rejestrację małżeństw, rozwodów, narodzin oraz zgonów, dając im szansę na otrzymywanie akt swoich rodzin. Chociaż są to zmiany zdecydowanie na lepsze, wciąż oczekujemy i będziemy starać się z całych naszych sił o uwolnienie aktywistek i aktywistów na rzecz praw kobiet, skazanych na lata więzienia.
Wrzesień
Syryjczyk Ahmed H. dostał długo wyczekiwane pozwolenie na powrót do domu na Cypr po trwającym ponad cztery lata zatrzymaniu w obozie dla migrantów na Węgrzech. Został aresztowany pod zarzutami terroryzmu po tym, jak został zatrzymany w trakcie starcia na węgierskiej granicy. Pomagał wówczas swoim rodzicom w podeszłym wieku, którzy uciekli z Syrii i próbowali przedostać się do Węgier jako uchodźcy. Budząca podziw liczba ponad 24 tysięcy osób dołączyła do kampanii #BringAhmedHome (pol.: Sprowadźcie Ahmeda do domu) wzywającej Cypr do pozwolenia Ahmedowi na ponowne złączenie się ze swoją rodziną.
Sąd w Tunisie uniewinnił 18-letnią aktywistkę Maissę al-Queslati, po tym jak stanęła przed sfabrykowanymi zarzutami grożącymi jej nawet czteroletnim więzieniem. Maissa oraz jej 16-letni brat zostali bezprawnie zatrzymani przez policję wcześniej tego miesiąca za nagrywanie jednego z demonstrantów, który groził podpaleniem się przed posterunkiem policji na znak protestu.
Październik
O północy 22 października tego roku, po ostatniej próbie Demokratycznej Partii Unionistycznej by odrzucić ustawę, małżeństwa tej samej płci zostały zalegalizowane w Irlandii Północnej, a aborcja przestała być karana. Wszystkie postępowania karne związane z aborcją zostały natychmiastowo rozwiązane, wliczając w to sprawę matki, której postawiono zarzuty za kupienie online pigułek poronnych dla jej 15-letniej córki.
Grainne Teggart, Menadżerka ds. Kampanii Amnesty International w Irlandii Północnej, powiedziała, że stanowi to początek nowej ery dla Irlandii Północnej, w której naród został uwolniony od opresyjnych praw, regulujących ludzkie ciała oraz zdrowie.
“Nareszcie nasze prawa, prawa człowieka, są wprowadzane w XXI wiek. Zakończy to cierpienia tak wielu osób. Patrzymy w przyszłość jako czas bardziej równy i współczujący, gdzie nasze decyzje będą respektowane”.
Listopad
Kurdyjsko-irański uchodźca oraz wielokrotnie nagradzany dziennikarz, Behrouz Boochani przybył do Nowej Zelandii aby wziąć udział w specjalnej konferencji WORD w Christchurch, na którą wizę zapewniła mu Amnesty International. Był to jego pierwszy wyjazd poza terytorium Papui Nowej Gwinei od czasu, gdy został zatrzymany w 2014 roku na terytorium wyspy Manu, po miesiącach relacjonowania o łamaniu praw człowieka w australijskich obozach dla migrantów.
Działacz humanitarny, dr Scott Warren, został zwolniony z zarzutów przez sąd w Arizonie, po byciu oskarżonym o pomaganie migrantom przy pokonywaniu granicy USA.
W podobnym procesie, Pierre Mumber, francuski przewodnik górski, który dopomógł w Alpach ciepłą herbatą i odzieniem czterem poszukującym azylu przybyszom z Afryki Zachodniej, został uniewinniony w sprawie o „wspomaganie w nierejestrowanym przekroczeniu granicy”.
Grudzień
Alberto Fernández został zaprzysiężony 10 grudnia jako prezydent Argentyny. Jeszcze jako prezydent-elekt, Fernández ogłosił, że będzie walczył o legalizację aborcji tak szybko, jak tylko obejmie urząd, mówiąc: „Jest to kwestia zdrowia publicznego, którą powinniśmy jak najszybciej rozwiązać”. [Aktualizacja 28 maja 2021: W grudniu 2020 Argentyna przyjęła ustawę zezwalającą na aborcję do 14. tygodnia ciąży]
Filipińska Komisja Praw Człowieka stwierdziła, że 47 największych spółek naftowych i wydobywczych powinno zostać obciążonych zarzutami za łamanie praw obywateli do czystego powietrza oraz szkody poniesione w związku ze zmianami klimatycznymi. Bezprecedensowa decyzja kładzie podwaliny pod następne spory sądowe, a nawet śledztwa kryminalne, które mogłyby zmusić spółki naftowe oraz inne zanieczyszczające środowisko firmy do wypłaty odszkodowań, bądź nawet zakończyć się karami więzienia w związku ze szkodami poniesionymi wskutek zmian klimatu.
Trybunał Sprawiedliwości regionalnej Wspólnoty Gospodarczej Zachodniej Afryki (ECOWAS) odrzucił zakaz nałożony w 2015 roku przez rząd Sierra Leone na ciężarne dziewczyny, uniemożliwiający im podchodzenie do egzaminów oraz uczęszczanie do państwowych szkół. Trybunał zasądził również o wycofaniu szkodliwego prawa w trybie natychmiastowym. [Aktualizacja 28 maja 2021: W Sierra Leone zlikwidowano zakaz podchodzenia ciężarnych dziewcząt do egzaminów i uczęszczania do szkół]