Dowiedz się więcej jak działa nasz Kryzysowy zespół dokumentacyjny (Crisis Evidence Lab), który weryfikuje ataki na cywilów w wojnie w Ukrainie.
Crisis Evidence Lab (pol. Kryzysowy zespół dokumentacyjny) to multidyscyplinarny zespół Amnesty International, który wykorzystuje najnowocześniejsze cyfrowe narzędzia śledcze do zdalnego dokumentowania naruszeń praw człowieka. Dzięki niemu informacje pochodzące z obszarów wojennych są aktualne, dokładne i odpowiadają potrzebom pracy na rzecz praw człowieka w sytuacjach kryzysowych.
Jest to szczególnie ważne w sytuacjach, w których przebywanie badaczy w terenie jest niebezpieczne, a także w czasach, gdy dezinformacja w postaci fałszywych i zmanipulowanych informacji może się bardzo szybko rozprzestrzeniać.
Jak działa Evidence Lab w Ukrainie?
Evidence Lab pracuje nad identyfikacją i weryfikacją szczegółów przypuszczalnie bezprawnych ataków, w wyniku których w Ukrainie ludność cywilna została ranna lub poniosła śmierć lub zniszczono lub uszkodzono infrastrukturę cywilną. Dokumentacja stanowi istotny materiał dowodowy, który może być wykorzystany do pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców naruszeń.
Evidence Lab gromadzi materiały audiowizualne i analizuje je pod kątem dowodów łamania prawa międzynarodowego. Materiały obejmują zdjęcia satelitarne, nagrania wideo i fotografie z ataków lotniczych i innych ataków oraz z ich następstw, a także fotografie przedstawiające pozostałości broni. Tam, gdzie to możliwe, dowody są potwierdzane przez przesłuchiwanie świadków ataków.
Poniżej znajduje się lista ataków sił rosyjskich na Ukrainie, które zostały do tej pory zweryfikowane przez Evidence Lab. Niektóre z nich – w szczególności te na szpitale i szkoły, nieprecyzyjne ataki, w których ginęła lub odnosiła obrażenia ludność cywilna oraz te z użyciem zakazanej amunicji kasetowej – wypełniają znamiona zbrodni wojennych w świetle prawa międzynarodowego.
Lista dotychczasowych ataków zweryfikowanych przez Amnesty
*Lista ta jest regularnie aktualizowana
- 17 lutego: ostrzelano przedszkole w Stanicy Łuhańskiej, raniąc trzech cywilów
- 24 lutego: pocisk balistyczny trafił w szpital w miejscowości Wuhłedar, zabijając cztery osoby cywilne
- 24 lutego: ostrzelano blok mieszkalny w Charkowie, zginął jeden mężczyzna
- 24 lutego: zabito cywila w miejscowości Uman
- 25 lutego: zaatakowano zakazaną amunicją kasetową przedszkole w Ochtyrce, w wyniku czego zginęły trzy osoby cywilne, w tym dziecko
- 25 lutego: pocisk rakietowy uszkodził szkołę nr 48 w Mariupolu
- 26 lutego: ładunek wybuchowy, najprawdopodobniej pocisk artyleryjski, uderzył w drugie piętro przedszkola w Czernihowie
- 28 lutego: atak amunicją kasetową zabił czterech cywilów, w tym dziecko, oraz trzy osoby zbierające wodę pitną w Charkowie
- 28 lutego: nastąpiło uderzenie w ulicę Kłoczkowską w Charkowie, w wyniku którego ranni zostali cywile, w tym kobieta, która później zmarła
- 28 lutego: amunicja kasetowa trafiła w parking samochodowy, raniąc wielu cywilów w Charkowie
- 3 marca: według doniesień w zamachu bombowym w Czernihowie zginęło 47 osób.
Czym jest Evidence Lab?
W ramach Programu Reagowania Kryzysowego Amnesty, Evidence Lab skupia śledczych korzystających ze źródeł ogólnodostępnych i wizualnych, ekspertów od teledetekcji, analityków broni, naukowców zajmujących się danymi, programistów i innych ekspertów, którzy prowadzą cyfrowe śledztwa i przedstawiają historie ludzi najbardziej dotkniętych konfliktami.
Strona internetowa Evidence Lab stanowi przestrzeń do wymiany najlepszych praktyk, nowych technik, zasobów i przewodników, pomagając osobom prowadzącym dochodzenia w sprawach praw człowieka w korzystaniu z ogromnej ilości informacji codziennie udostępnianych w Internecie.
Dowiedz się więcej na stronie Evidence Lab>>>
W jaki sposób Evidence Lab identyfikuje ataki na Ukrainie, które należy zbadać?
W zależności od tego, czego szukają, badacze z Evidence Lab stosują różne metody weryfikacji. Należą do nich:
- Chrono-lokalizacja
Potwierdzenie, gdzie i kiedy wykonano nagranie wideo lub zdjęcie. Można to zrobić, porównując materiał ze zdjęciami satelitarnymi, fotografiami z poziomu gruntu i innymi publicznie dostępnymi informacjami. Badacz może przyjrzeć się krajobrazowi, drzewom, budynkom i ulicom na zdjęciach i sprawdzić, czy pasują one do widoków ulic lub innych zdjęć ze znanego miejsca.
Badacze mogą również przeanalizować schematy pogodowe i cienie, aby sprawdzić, czy odpowiadają one warunkom panującym w czasie, gdy rzekomo wykonano zdjęcie lub film.
- Teledetekcja
Naukowcy wykorzystują zdjęcia satelitarne i inne czujniki, m.in. radar i lidar (urządzenie służące do pomiaru odległości), do poszukiwania charakterystycznych oznak ataków, takich jak zniszczone budynki, kratery, gruzy, ruchy oddziałów i broni. Dla sprawdzenia i weryfikacji potencjalnych celów oraz zrozumienia dynamiki ataków ważny jest również widok z lotu ptaka.
- Identyfikacja broni
Eksperci Amnesty International ds. broni analizują zdjęcia, filmy i inne dane, aby sprawdzić, jaka broń została użyta i czy mogło to prowadzić do złamania praw człowieka. Może to obejmować badanie kształtu krateru pozostawionego przez pocisk rakietowy, oglądanie nagrań z ataków lotniczych lub analizowanie zdjęć pozostałości broni. Naukowcy analizują również dane dotyczące handlu bronią, aby ustalić, kto jest jej właścicielem.
- Naoczni świadkowie
Co ważne, Evidence Lab współpracuje z badaczami, którzy przeprowadzają wywiady z naocznymi świadkami ataków i zbierają zeznania mogące potwierdzić dowody cyfrowe.
- Ewidencja
Evidence Lab kataloguje i przechowuje wszystkie oryginalne dowody oraz dokonuje ich weryfikacji i analizy. Naszym celem jest wspieranie właściwych podmiotów wymiaru sprawiedliwości i przekazywanie im dowodów w celu zapewnienia, że sprawcy zostaną pociągnięci do odpowiedzialności.
Dlaczego weryfikacja ataków jest tak ważna?
Evidence Lab drobiazgowo dokumentuje poszczególne ataki oraz w kompleksowy sposób identyfikuje ogólne schematy naruszeń i odtwarza szczegółową chronologię wydarzeń. Kluczowym celem jest przedstawianie dokładnych relacji z wydarzeń oraz zwalczanie dezinformacji, która często szerzy się podczas konfliktów i innych sytuacji kryzysowych. Działania dokumentacyjne są również przydatne w gromadzeniu wiarygodnych dowodów, które mogą być później wykorzystane do pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców naruszeń praw człowieka.
W szerszym kontekście pomagamy opowiadać historie ludzi, których te kryzysy bezpośrednio dotykają, udzielając im głosu.