283591_Brian Castner carrying out weapons research in Ukraine.

„Gdyby wojna skończyła się dzisiaj, moja praca ledwo by się zaczęła”

Od 3 miesięcy obserwujemy niezwykłą mobilizację Polek i Polaków w niesieniu pomocy bezpośredniej uchodźcom i uchodźczyniom z Ukrainy. Jesteśmy też świadkami niezwykłej mobilizacji społeczności międzynarodowej. Wiemy już też, że niezależnie od rozwoju sytuacji w Ukrainie nasza wielowymiarowa pomoc będzie jeszcze długo potrzebna.

W Amnesty International wiemy, że Ukraina potrzebuje dzisiaj nie tylko pomocy humanitarnej. W trakcie rozmów w terenie badacz Amnesty International Brian Castner często słyszy od poszkodowanych w Ukrainie ludzi: „potrzebujemy jedzenia, broni, ale też rzetelnego głosu na świecie o tym, co się z nami dzieje”.

„Amnesty jest dziś tym niepodważalnym głosem. Działania Amnesty są unikatowe na skalę światową, ale potrzebujemy w swojej pracy sojuszników” – mówi Anna Błaszczak-Banasiak dyrektorka Amnetsy Inetrnational Polska.

Nasi badacze dzień i noc pracują w Ukrainie, by zbrodnie tam popełniane nie pozostały bezkarne, ani anonimowe.

Brian Castner jest jednym z nich i od drugiego tygodnia wojny pracuje w Ukrainie. Rozmawia ze świadkami, weryfikuje zeznania, bada i dokumentuje znalezione ślady. Brian jest technikiem bombowym i  jedynym badaczem niezależnych organizacji pozarządowych z  wieloletnim doświadczeniem i wiedzą w zakresie broni wojskowej. Obecność Briana na miejscu to skarb dla społeczności międzynarodowej. Zebrane przez niego dowody oraz przygotowane raporty posłużą Trybunałom Międzynarodowym do pociągnięcia winnych zbrodni wojennych do odpowiedzialności. To żmudna, wyczerpująca i kosztowna praca. Koszt pobytu naszego zespołu w Ukrainie czy innym miejscu konfliktu liczy się w dziesiątkach tysięcy dolarów. Wydatki obejmują trudne do zdobycia jedzenie i paliwo, opłacanie tłumaczy, kierowców, samochodów, by dotrzeć tam, gdzie nie jest bezpiecznie. Jednak praca, którą wykonuje ten doskonale przeszkolony zespół, jest bezcenna.

Brian Castner, starszy doradca ds. kryzysów i badacz broni w zespole reagowania kryzysowego Amnesty International, przeprowadza dochodzenie w terenie w Równem na Ukrainie w marcu 2022 roku. Zdjęcie: ©Olga Ivashchenko/Amnesty International
Brian Castner, starszy doradca ds. kryzysów i badacz broni w zespole reagowania kryzysowego Amnesty International, przeprowadza dochodzenie w terenie w Równem na Ukrainie w marcu 2022 roku. ©Olga Ivashchenko/Amnesty International

Potrzebne jest zróżnicowane działanie

W Amnesty  działa specjalne laboratorium dowodowe, które bada i weryfikuje nagrania i zdjęcia pojawiające się w różnych doniesieniach i pokazujące dowody ataków na ludność cywilną podczas inwazji Rosji na Ukrainę, które spełniają przesłanki zbrodni wojennych. To niezwykle ważne. Codziennie jesteśmy zasypywani zdjęciami, filmami i niesprawdzonymi informacjami. Amnesty walczy z fake newsami, podając jedynie sprawdzone informacje.

Raport “On już nie wróci: Zbrodnie wojenne w północno-zachodnich rejonach obwodu kijowskiego” powstał w oparciu o dziesiątki wywiadów i obszerny przegląd materiałów dowodowych. Amnesty International udokumentowało bezprawne ataki lotnicze na Borodziankę oraz pozasądowe egzekucje w innych miastach i wsiach, m.in. w Buczy, Andrijiwce, Zdwisziwce i Worzelu.

To nie wszystko. Prowadzimy badania na granicy polsko-ukraińskiej i monitorujemy sposób traktowania uchodźców i realizacji ich praw, zapewnienia im pomocy humanitarnej oraz prawnej, a także przestrzegania zasady równego traktowania. Amnesty International finansowo wspiera ukraińskie organizacje ratujące cywilów ze stref dotkniętych wojną. Dzięki naszym darczyńcom przekazaliśmy bezpośrednią pomoc finansową ukraińskim organizacjom, które zapewniają schronienie osobom uciekającym czy pomagają wywieźć z niebezpiecznych stref osoby chore, starsze i z niepełnosprawnościami, które bez ich interwencji nie byłyby w stanie samodzielnie się ewakuować. Przekazane przez nas darowizny zostały przeznaczone na zakup benzyny niezbędnej do ewakuacji ludności oraz na prowadzenie schronisk dla osób zmuszonych opuścić swoje domy. Sekretarzyni Generalna Amnesty International Agnès Callamard podczas wizyty w Ukrainie spotkała się z rodzinami z Buczy, Borodzianki i innych miejscowości, które straciły swoich bliskich, swoje domy i dotychczasowe życie, a także z Ministrem Sprawiedliwości Ukrainy Denysem Maliuską.

Spotkaliśmy się z rodzinami, których bliscy zginęli w straszliwych atakach i których życie zmieniło się na zawsze z powodu rosyjskiej inwazji. Popieramy ich żądania sprawiedliwości i wzywamy władze ukraińskie, Międzynarodowy Trybunał Karny i inne instytucje do zabezpieczania dowodów, które mogłyby służyć do ścigania zbrodni wojennych w przyszłości.

Sekretarzyni Agnès Callamard
Wasilij Jaroszenko, który stracił żonę Halinę w wyniku rosyjskiego bombardowania budynku 359, spotkał się z Sekretarz Generalną Amnesty International Agnès Calla
Wasilij Jaroszenko, który stracił żonę Halinę w wyniku rosyjskiego bombardowania budynku 359, spotkał się z Sekretarz Generalną Amnesty International Agnès Callamard. ©Amnesty International

To tylko przykłady działań, jakie Amnesty podejmuje każdego dnia. Nasze wieloletnie doświadczenie i ekspertyza w sytuacjach konfliktów zbrojnych umożliwia nam wywieranie presji na Unię Europejską, aby prawa uchodźców były przestrzegane. Amnesty International posiada specjalny status konsultacyjny przy ONZ, który pozwala nam wpływać na kluczowe decyzje w celu ochrony praw człowieka. Przed Radą Praw Człowieka ONZ występowała osobiście Dyrektorka Amnesty Ukraina Okasana Pokalchuk mówiąc: „Jestem dyrektorką Amnesty Ukraina, nagrywam to z bezpiecznego miejsca, ale część mojego zespołu, moja rodzina, moi przyjaciele są teraz w schronach bombowych. W chwili, gdy to mówię, siły rosyjskie okrążają miasta, bombardują szkoły amunicją kasetową, sieją spustoszenie wśród ludności cywilnej i infrastruktury cywilnej. (…) Zwracam się teraz do Rady Praw Człowieka i do Międzynarodowy Trybunał Karny z nadzieją, że ich reakcje będą znaczące. Rada musi stworzyć mechanizm, który będzie chronił najbardziej bezbronnych, promował odpowiedzialność i zachowywał dowody zbrodni”.

Amnesty International od ponad 60 lat jest obecne wszędzie tam, gdzie łamane są prawa człowieka. Bez względu na zagrożenie wysyłamy naszych badaczy w najdalsze zakątki świata, by zbierać dowody zbrodni, dokumentować naruszenia praw człowieka i weryfikować informacje. Dajemy głos tym, którzy są uciszani, doprowadzamy do tego, że winni naruszeń praw człowieka są osądzeni. Dzięki swojej działalności w 1977 roku otrzymaliśmy Pokojową Nagrodę Nobla za „wkład w umacnianie podstaw wolności, sprawiedliwości, a tym samym pokoju na świecie”.

To wszystko nie byłoby możliwie bez naszych darczyńców. Jednak to nie koniec a dopiero początek naszej pracy.

“Gdyby wojna skończyła się dzisiaj, moja praca ledwo by się zaczęła. Gdyby skończyła się właśnie teraz, to znaczy, że mógłbym wreszcie dotrzeć do Mariupola, do Charkowa. Ataków było tak wiele, że mógłbym spędzić resztę życia, chodząc po ulicach Charkowa, zbierając dowody rzeczowe i udowadniając, kto zginął w tych budynkach. Jestem przekonany, że tak długo, jak będę pracował w Amnesty, będę zajmował się Ukrainą. To jest maraton, to jest długotrwały proces. Przez wiele lat będę opowiadał o naszych ustaleniach, starając się nakłonić wszystkie te międzynarodowe mechanizmy wymiaru sprawiedliwości, aby wykonywały swoją pracę i robiły to w odpowiednim czasie. Pracujemy bez wytchnienia, aby udokumentować to, co robimy w zespole.

Dlatego mam nadzieję, że wojna skończy się jutro, ze względu na ludzkie cierpienie, które spowodowała. Będziemy nad tym pracować do końca mojego życia. Wykonywanie tej pracy jest niezwykle kosztowne i bez Was nie damy rady. Mogę mieć tylko nadzieję, że wiecie, jak bardzo jestem wdzięczny za pracę, którą wykonujecie.” – powiedział Brian Castner.


Aby wspierać działania Amnesty International w Ukrainie wystarczy wejść na stronę lub zrobić przelew na numer konta:

85 1090 1098 0000 0000 0959 0181
Santander Bank Polska
Amnesty International pl. Lelewela 8
01-624 Warszawa
Tytuł przelewu: Ukraina


Zdjęcie w nagłówku: Brian Castner podczas pracy badawczej w Ukrainie, marzec 2022. ©Olga Ivashchenko/Amnesty International

Dowiedz się więcej o działaniach Amnesty International w związku z inwazją Rosji na Ukrainę na stronie Solidarni z Ukrainą.