Nauczycielki i nauczyciele uczący o prawach człowieka w polskich szkołach muszą wykazać się niebywałą odwagą. Takie są właśnie osoby, które wzięły udział w naszym projekcie “Twój głos ma MOC!”.
Od 2015 r. możliwość poruszania tematyki praw człowieka w szkołach jest systematycznie ograniczana przez zmiany w prawie oświatowym oraz szkalowania organizacji zajmujących się prawami człowieka. Niezgodne z międzynarodowymi standardami i Konstytucją RP zmiany w obszarze niezależności sądownictwa, wolności zgromadzeń, a także podsycana przez rząd narracja stygmatyzująca mniejszości oraz grupy, które dochodzą swoich praw, powodują efekt mrożący w szkołach.
Wypowiedź nauczycielki biorącej udział w projekcie „Twój głos ma MOC!”.
Część nauczycieli rezygnuje z podejmowania tej tematyki w obawie przed reakcją przełożonych, rodziców uczniów_uczennic czy utratą pracy, a dyrekcja wybranych placówek otwarcie zakazuje edukacji prawoczłowieczej. W obawie przed konsekwencjami, problemami z rodzicami czy kuratorium, zdarza się nawet tak, że dyrekcja szkoły zakazuje nauczycielom_nauczycielkom np. używania akronimu „LGBT+” w jakimkolwiek kontekście.
Wypowiedź nauczycielki biorącej udział w projekcie „Twój głos ma MOC!”.
Tymczasem młode osoby chcą i potrzebują rozmawiać na tematy, które je otaczają każdego dnia. Powstaje jednak pytanie – jak rozmawiać z młodymi ludźmi m.in. o kryzysie praworządności w Polsce, jak komentować wypowiedzi polityków dehumanizujące przedstawicieli mniejszości seksualnych oraz jak prowadzić edukację praw człowieka w tak niesprzyjającym klimacie?
Wypowiedź nauczycielek biorących udział w projekcie „Twój głos ma MOC!”.
Na te pytania staraliśmy się odpowiedzieć w dwuletnim projekcie edukacyjnym „Twój głos ma MOC!” Projekt był skierowany do wszystkich osób, które mimo tych trudności wciąż walczą o przestrzeń dla praw człowieka w polskiej szkole i całym kraju.
Wraz z ekspertami_ekspertkami, nauczycielami_nauczycielkami i osobami edukującymi stworzyliśmy materiał edukacyjny poświęcony kryzysowi praworządności w Polsce, w którym poruszamy m.in. problematykę niezależności sądownictwa, wolności słowa i dyskryminacji grup mniejszościowych. Materiał ma na celu wskazanie nauczycielkom_nauczycielom, jak w angażujący sposób rozmawiać z młodzieżą o sytuacji społeczno-politycznej w naszym kraju.
Nauczyciele_nauczycielki, które wzięły udział w projekcie, nie poddają się i szukają różnych sposobów na poruszanie „kontrowersyjnych” tematów z młodzieżą. Czasem są to warsztaty poza systemem szkolnym, czasem prawoczłowiecze treści są „przemycane” w ramach innego tematu zajęć. Niekiedy „niemile widziane” zagadnienia poruszane są mimo wszystko, gdyż są one wciąż częścią podstawy programowej (np. w wymaganiach szczegółowych podstawy programowej z historii dla szkoły podstawowej znajduje się zapis “uczeń wyjaśnia, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa polskiego, używając pojęć: wolne wybory, wolność słowa, wolne media, konstytucja”).
Część nauczycieli_nauczycielek realizuje elementy edukacji praw człowieka na godzinach wychowawczych lub podczas zastępstw w innych klasach. Inną opcją jest organizacja kółka/klubu dla chętnych uczniów_uczennic, aby tworzyć przestrzeń na poruszanie aktualnych tematów oraz na organizację akcji i kampanii na rzecz praw człowieka przez młodzież. Sposobem włączania aktualnych tematów do lekcji jest nanolearning – czyli kilkuminutowe treści edukacyjne angażujące młodzież, które mogą być stosowane na początku bądź końcu lekcji jako “treści dodatkowe” (więcej o nanolearningu znajdziesz tutaj).
Niesamowitym doświadczeniem było obserwowanie zaangażowania nauczycieli_nauczycielek w projekt oraz tego, ile czerpali_ły od siebie nawzajem – wymieniając się dobrymi praktykami i własnymi strategiami na wprowadzenie edukacji praw człowieka do swoich zajęć. Jak deklaruje jedna z osób biorąca udział w projekcie: „Czuję się wzmocniona, a energię i MOC, które otrzymuję są największą wartością dodaną”, bo kiedy edukacja praw człowieka staję się czymś „kontrowersyjnym” najważniejszym jest wspierać osoby, które mimo wszystko ją realizują.
Wypowiedź wykładowcy biorącego udział w projekcie „Twój głos ma MOC!”.
Zachęcamy do zapoznania się z publikacją będącą efektem projektu „Twój głos ma MOC!”, w której znajduje się wiedza teoretyczna oraz scenariusze zajęć do pracy z młodzieżą:
Artykuł został opublikowany w ramach projektu „Twój głos ma MOC! Młodzi ludzie bronią praw człowieka” realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.
Obrazek w nagłówku – osoby, które wzięły udział w projekcie “Twój głos ma MOC!”, od lewej: Monika Darmofał Karanowska, Piotr Zdunkiewicz, Renata Bugajska-Jucha, Justyna Radomińska i Elżbieta Smenda.