Dzisiaj mija dokładnie 6 miesięcy od rozpoczęcia inwazji Rosji na Ukrainę. Od pierwszych dni wojny Amnesty International podkreśla, że rosyjski atak na Ukrainę jest jawnym pogwałceniem Karty Narodów Zjednoczonych i aktem agresji będącym zbrodnią w świetle prawa międzynarodowego.
Obowiązkiem wszystkich państw jest rozstrzyganie sporów międzynarodowych przy wykorzystaniu środków pokojowych, tak aby podjęte działania nie zagrażały międzynarodowemu pokojowi i bezpieczeństwu. Karta Narodów Zjednoczonych zakazuje użycia siły przeciwko integralności terytorialnej lub politycznej jakiegokolwiek państwa. Jedynymi wyjątkami od tych postanowień są samoobrona i takie użycie siły, na które zezwala Rada Bezpieczeństwa ONZ. Żaden z tych wyjątków nie znajduje zastosowania w przypadku rosyjskiej inwazji na Ukrainę.
Od momentu rozpoczęcia inwazji Rosji 24 lutego, Amnesty International dokumentuje eskalację naruszeń prawa humanitarnego i praw człowieka, w tym ofiary śmiertelne wśród ludności cywilnej. Wśród opisywanych przez nas zbrodni wojennych znajdują się ataki bez rozróżniania celu, intencjonalne atakowanie ludności cywilnej, stosowanie zakazanych typów broni, niszczenie mienia, tortury oraz pozasądowe egzekucje.
Ataki bez rozróżniania celów
Wszystkie strony konfliktu mają obowiązek rozróżniać pomiędzy obiektami użytku cywilnego a obiektami o naturze wojskowej i zrobić wszystko, włącznie z wyborem odpowiedniej broni, by zminimalizować ewentualne straty wśród ludności cywilnej. Według prawa międzynarodowego ataki bez rozróżniania celu, których konsekwencją jest śmierć, ranienie osób cywilnych lub zniszczenia obiektów cywilnych, są zbrodniami wojennymi.
Celowe atakowanie ludności cywilnej
Zgodnie z międzynarodowym prawem humanitarnym, podczas konfliktu zbrojnego obiekty wojskowe mogą być atakowane, natomiast nielegalne jest atakowanie cywilów i obiektów cywilnych. Przed jakimkolwiek atakiem członkowie sił zbrojnych są zobowiązani upewnić się, że nie zaatakują osób cywilnych ani obiektów cywilnych. Od początku inwazji na Ukrainę, rosyjskie wojsko wielokrotnie za cel ataków obierało cywilne budynki. które nie były wykorzystywane do celów wojskowych. Przykładem takiej zbrodni może być rosyjski atak na teatr w Mariupolu, w wyniku którego zginęło co najmniej kilkanaście osób.
Stosowanie zakazanej broni
Amnesty International udokumentowała liczne przykłady wykorzystania przez siły rosyjskie zakazanych typów broni używanych do ataków bez rozróżniania celu, takich jak amunicja kasetowa i broń o szerokim zasięgu działania, w tym niekierowane bomby i wieloprowadnicowe wyrzutnie rakietowe. Jest to jawne pogwałcenie prawa międzynarodowego.
Niszczenie mienia
Armia rosyjska dokonała olbrzymich zniszczeń w ukraińskiej infrastrukturze, biorąc za cel nie tylko obiekty wojskowe, ale również cywilne. Amnesty International udokumentowała wiele takich przypadków, między innymi ten, kiedy w wyniku rosyjskich nalotów na blok mieszkalny i hotel w nadmorskiej miejscowości Serhijiwka w regionie Odessy na południu Ukrainy zginęło co najmniej 21 cywilów.
Tortury
Zgodnie z prawem międzynarodowym jeńcy wojenni nie mogą być poddawani torturom ani żadnym innym formom złego traktowania i powinni mieć natychmiastowy dostęp do Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża. Odpowiednie władze muszą w pełni przestrzegać praw jeńców wojennych zgodnie z Konwencjami Genewskimi. Mimo to, armia rosyjska wielokrotnie dopuściła się brutalnych napaści, podczas których okaleczano jeńców wojennych.
Pozasądowe egzekucje
Amnesty International uzyskała dowody na dopuszczenie się przez siły rosyjskie nielegalnych egzekucji i zabójstw, które bez wątpienia stanowią zbrodnię wojenną. Badacze organizacji przeprowadzili liczne wywiady ze świadkami tych zdarzeń. Jasno wskazują one, że nieuzbrojone osoby cywilne w Ukrainie są zabijane w swoich domach i na ulicach w niewiarygodnie brutalny sposób.
W przypadku wojny w Ukrainie – tak samo jak w przypadku wszystkich konfliktów zbrojnych na całym świecie – pełne zaangażowanie i wysiłki Amnesty International skupiają się na ochronie ludności cywilnej. Od pierwszych dni ataku Rosji na Ukrainę domagamy się pełnego rozliczenia zbrodni wojennych popełnionych przez siły rosyjskie, postawienia przed sądem poszczególnych żołnierzy, ich dowódców oraz zwierzchników politycznych. Amnesty International będzie nadal zbierać dowody, które pozwolą postawić sprawców przed sądem.
Zdjęcie w nagłówku: demonstracja Amnesty International w Brukseli przed rosyjską ambasadą, 24 marca 2022. Photo by JONAS ROOSENS/BELGA MAG/AFP via Getty Images.
Zobacz więcej informacji na temat inwazji Rosji na Ukrainę na stronie Solidarni z Ukrainą>>>