Zapewnienie ochrony osobom doznającym przemocy od osób najbliższych, najczęściej wspólnie zamieszkujących, powinno być jednym z priorytetów działań policji, prokuratury i sądów. Państwo ma obowiązek zapewnienia ochrony swoim obywatelom nie tylko w miejscach publicznych, ale także i w miejscu zamieszkania. Przemoc ze strony osób najbliższych, zarówno psychiczna, fizyczna, seksualna lub ekonomiczna powinna spotykać się ze stanowczą reakcją organów państwa.
Oprócz pomocy osobie doznającej przemocy, istnieją możliwości działania wobec osoby stosującej przemoc, zwanej dalej sprawcą przemocy. W sytuacji zagrożenia dla zdrowia i życia osoby pokrzywdzonej przepisy prawa karnego przewidują możliwości izolacji sprawcy.
Najczęściej, w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia osoby pokrzywdzonej, funkcjonariusze Policji mogą zatrzymać sprawcę przemocy, a w sytuacji, gdy posługuje się on niebezpiecznym narzędziem, mają nawet taki obowiązek. Policjanci są szkoleni z zakresu tego rodzaju interwencji, połączonej z przeprowadzeniem procedury Niebieskie Karty. Sprawca zostaje zatrzymany i przewieziony do jednostki Policji bądź do prokuratury, gdzie zostaje przesłuchany.
Po zatrzymaniu sprawcy przemocy i przedstawieniu mu zarzutów popełnienia przestępstwa polegającego na stosowaniu przemocy, np. znęcania się nad osoba pokrzywdzoną, prokurator może nałożyć na sprawcę nakaz tymczasowego opuszczenia lokalu zamieszkiwanego wspólnie z osobą pokrzywdzoną na okres do 3 miesięcy. Po upływie tego okresu kolejnych przedłużeń nakazu dokonuje sąd, na wniosek prokuratora.
Prokurator może niekiedy wystąpić do sądu także o tymczasowy areszt dla sprawcy, gdy istnieje realne zagrożenie zdrowia i życia osoby pokrzywdzonej. Prokurator może także w toku postępowania przygotowawczego nakazać sprawcy powstrzymanie się od kontaktowania w określony sposób z pokrzywdzoną bądź zakazać zbliżania na określoną odległość.
Sąd wymierzając sprawcy karę może nałożyć na sprawcę na kilka bądź nawet kilkanaście lat tzw. środki karne bądź obowiązki probacyjne w postaci:
- nakazu tymczasowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z osobą pokrzywdzoną,
- zakazu kontaktowania się lub zbliżania do osoby pokrzywdzonej, a także do niektórych miejsc jej pobytu (dom, praca, etc.),
- obowiązek uczestnictwa sprawcy w programach edukacyjno-korekcyjnych lub psychologiczno-terapeutycznych.
Programy korekcyjno-edukacyjne pomagają sprawcom zmienić swoje zachowanie, poczynając od ukazania i korekcji własnych postaw, nauki szacunku dla najbliższych, stosowania języka bez przemocy, wychowania dzieci bez przemocy, nauki zachowań zapobiegających powstawaniu przemocy. Sprawcy uzyskują także wiedzę na temat tego czym jest przemoc, jakie są jej rodzaje, co czuje osoba pokrzywdzona, jakie są przyczyny przemocy, jak można ją powstrzymać i że przemoc jest zachowaniem wyuczonym, którego można się oduczyć. Programy te to szansa dla sprawców na trwałą zmianę zachowań i postaw, zapobiegających powstawaniu przemocy w przyszłości.
Za pół roku wejdą dodatkowo w życie przepisy umożliwiające Policji już przy pierwszej interwencji np. w domu osoby pokrzywdzonej nakazanie sprawcy opuszczenia lokalu, zakazanie zbliżania się lub kontaktowania. Przyczyni się to do szybszej i skuteczniejszej izolacji sprawcy, a tym samym ochrony osoby pokrzywdzonej.
Autor: sędzia Sądu Rejonowego w Legnicy dr Michał Lewoc
Podejrzewasz, słyszysz, widzisz przemoc? Reaguj! Na stronie naszej kampanii “MOC, nie przemoc” znajdziesz więcej informacji, gdzie znaleźć wsparcie i jak reagować, by pomóc.