Skróty LGBTI, czy LGBTQIAP nie mają przed Tobą tajemnic? Znasz wszystkie pojęcia związane z orientacją psychoseksualną i tożsamością płciową? Sprawdź nasze pytania i odpowiedzi!
Co oznacza skrót LGBTI/LGBTQIAP?
L – lesbijki
G – geje
B – osoby biseksualne
T – osoby transpłciowe
Q – osoby queerowe
I – osoby interpłciowe
A – osoby aseksualne
P – osoby panseksualne
Czy biseksualność to pociąg tylko do kobiet i mężczyzn? Czym różni się biseksualność od panseksualności?
Biseksualność nie oznacza zainteresowania jedynie kobietami i mężczyznami. Osoby biseksualne odczuwają pociąg do dwóch lub większej liczby płci. Osoby panseksualne natomiast odczuwają pociąg do osób, bez względu na ich tożsamość płciową. Biseksualność uznaje się za określenie zbiorcze, w którym mieści się m. in. panseksualność.
Czym jest transpłciowość?
Osoby transpłciowe są ludźmi, których tożsamość płciowa lub ekspresja płciowa nie zgadza się z typowymi oczekiwaniami dotyczącymi płci, do której zostali przypisani po narodzinach.
Nie wszystkie osoby transpłciowe utożsamiają się jako kobiety lub mężczyźni. Niektóre utożsamiają się z więcej niż jedną płcią, a inne z żadną.
Niektóre osoby transpłciowe decydują się na tranzycję, będącą procesem przeżywania swojego życia w zgodzie ze swoją prawdziwą płcią. Istnieje wiele form tranzycji. Niektóre osoby mogą zacząć używać nowych zaimków osobowych, zmienić swoje imię, wystąpić o prawne uzgodnienie płci i/lub poddać się operacji korekty płci lub terapii hormonalnej.
Bycie osobą transpłciową nie ma nic wspólnego z orientacją seksualną danej osoby. Osoba transpłciowa może być jednocześnie mężczyzną i gejem – lub kobietą i lesbijką.
W jaki sposób osoby transpłciowe są dyskryminowane?
Osoby transpłciowe są szczególnie narażone na naruszenia ich prawa do życia poprzez przemoc i przestępstwa z nienawiści. Sprawcy przemocy i morderstwa często mogą liczyć na bezkarność.
Osoby transpłciowe doświadczają naruszeń ich prawa do zdrowia, zarówno w zakresie leczenia związanego z ich tożsamością płciową, jak i uzyskania ogólnej opieki medycznej. Zarówno przepisy i zasady postępowania placówek medycznych, a także uprzedzenia i brak wiedzy pracowników ochrony zdrowia uniemożliwiają dostęp do leczenia. W rezultacie stan zdrowia fizycznego i psychicznego osób transpłciowych jest często gorszy niż populacji ogólnej.
Osoby transpłciowe, które chcą dokonać tranzycji, napotykają w tym celu na przeszkody prawne, społeczne i instytucjonalne. Osoby, których tożsamości płciowe i/lub ekspresje płciowe nie są zgodne z ich oficjalnymi dokumentami tożsamości, ryzykują naruszenie ich prawa do prywatności, ilekroć są zobowiązane do udowodnienia swojej tożsamości. Przepisy dotyczące prawnego uznania płci często wymagają zdiagnozowania u danej osoby zaburzeń psychicznych, przeprowadzenia operacji narządów płciowych, poddania się sterylizacji i innym zabiegom medycznym, a także bycia niezamężnym lub rozwiedzionym w przypadku osób będących już w związku małżeńskim.
Jakie jest stanowisko Amnesty International w sprawie osób transpłciowych?
Amnesty wzywa państwa do ochrony prawa do godnego życia osób transpłciowych i do walki z ich dyskryminacją w celu zapobiegania i zakończenia poważnych naruszeń praw człowieka, zgodnie ze zobowiązaniami państw wynikającymi z międzynarodowych standardów praw człowieka.
Amnesty International wzywa pracowników służby zdrowia do działania zgodnie z zasadami międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka i etyki medycznej podczas świadczenia usług osobom transpłciowym.
Amnesty International zasadniczo sprzeciwia się klasyfikowaniu tożsamości płciowych jako zaburzeń psychicznych. Amnesty International zdaje sobie jednak sprawę, że w wielu krajach klasyfikacja tożsamości płciowej jako zaburzenia umożliwia osobom transpłciowym i innym dostęp do bardzo potrzebnego leczenia medycznego, hormonalnego, chirurgicznego i innego. Dlatego AI apeluje o zaprzestanie traktowania transpłciowości jako patologii z medycznego punktu widzenia, żądając jednocześnie, aby Państwa nadal umożliwiały osobom transpłciowym dostęp do leczenia medycznego, chirurgicznego, hormonalnego i innego odpowiedniego leczenia po usunięciu zaburzenia tożsamości płciowej z Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób.
Dlaczego “korekta płci” lub “uzgodnienie płci” a nie “zmiana płci”?
Osoby transpłciowe nie zmieniają płci, a tylko uzgadniają niektóre z jej aspektów (fenotypową, prawną) z odczuwaną tożsamością płciową. Dlatego zabieg korekty płci nazywa się też czasem uzgodnieniem płci.
Co oznacza cis-?
Cis- to łaciński przedrostek, oznaczający “po tej samej stronie”. W kontekście tożsamości płciowej oznacza osobę, której płeć przypisana przy narodzinach odpowiada jej tożsamości płciowej. Przeciwieństwem przedrostka cis– jest przedrostek trans–.
Czym jest niebinarność?
Niebinarność to określenie zbiorcze obejmujące wszystkie tożsamości płciowe poza binarnym (kobieta/mężczyzna) podziałem na płeć.
Co oznacza agender/genderless?
Termin ten oznacza brak określonej tożsamości płciowej lub posiadanie tożsamości płciowej, która jest neutralna lub nieokreślona.
Co oznacza genderfluid?
Osoba genderfluid może identyfikować się z dowolną tożsamością płciową lub kombinacją tożsamości w dowolnym momencie.
Czym jest interpłciowość?
Interpłciowość nie jest tożsamością płciową i nie powinna być utożsamiana ze zbiorczym określeniem transpłciowości. Opisuje osobę urodzoną z anatomicznymi, hormonalnymi i/lub chromosomalnymi różnicami w cechach płciowych. Niektóre osoby interpłciowe same określają się jako transseksualne i/lub niebinarne, inne osoby natomiast określają się jako kobieta lub mężczyzna – płeć, którą przypisano im przy urodzeniu.
To zawsze zależy od osoby, jak określi swoją tożsamość płciową. Niektórzy ludzie używają wielu określeń lub zmieniają je, aby lepiej reprezentować swoją tożsamość płciową. Należy to zawsze szanować i wspierać.
Co oznacza słowo queer?
Kiedyś uznawane za obelgę, obecnie w afirmatywny sposób odzyskane przez społeczność LGBTI i używane w celu określenia wszystkiego co nieheteronormatywne i niecispłciowe.
Teoria queer kładzie nacisk na płynność, niejednoznaczność i inność w odniesieniu do płci, seksualności i tożsamości. Pokazuje, że ograniczające etykiety – zwłaszcza w odniesieniu do czegoś tak nieuchwytnego i złożonego, jak ludzka tożsamość – mogą być bardzo krzywdzące. W miejsce jasnych podziałów tożsamościowych, queer wprowadza płynność, niejednoznaczność i ekscentryczność o wywrotowym potencjale.
Czy queer oznacza to samo, co gej, lesbijka i osoba transpłciowa?
Słowo queer jest terminem zbiorczym, obejmujących wszystkie osoby niehetero- i niecisnormatywne. Termin ten często jest używany, gdy mówimy o czymś, co nie mieści się w sztywnych ramach już określonych przez naukę. Używać go mogą też osoby, które czują, że nie wpisują się w powszechne normy, ale należą do społeczności osób LGBTQIAP.
Czym jest aseksualność?
Terminem tym określa się osoby, które nie są seksualnie zainteresowane żadną z płci, ale mogą nadal odczuwać zainteresowanie więzią romantyczną. Osoby aseksualne mogą również odczuwać popęd seksualny.
Czym jest aromantyczność?
Aromantyczność oznacza brak zainteresowania więzią romantyczną z żadną z płci. Osoby aromantyczne mogą odczuwać zainteresowanie seksualne.
Czym jest heteronormatywność?
Heteronormatywność to idea, zgodnie z którą tylko heteroseksualność jest preferowaną, “normalną” formą seksualności, niewymagającą wyjaśnień. Pozostałe orientacje czy tożsamości (w tym przypadku używa się też terminu niecisnormatywność) uznawane są za odbiegające od normy, za dewiacje. Wyrażana jest ona w normach społecznych, prawnych, kulturowych. Jej głównym założeniem jest, że każdy człowiek jest heteroseksualny i cispłciowy. W związku z tym osoby nieheteronormatywne muszą otwarcie określać i wyjaśniać swoją orientację lub tożsamość. Wiąże się to z odczuwaniem przez nie stresu, dyskryminacji i cierpienia.
Termin został wprowadzony do dyskursu humanistycznego przez socjologa i teoretyka kultury Michaela Warnera w artykule Introduction: Fear of a Queer Planet w 1991 roku.
Dlaczego “osoba nieheteronormatywna”?
Ten zwrot nie zawiera pierwiastka “-seksualny”, mającego przede wszystkim konotacje z seksem, a nie z całością orientacji psychoseksualnej. Ponadto pojęcie to jest szersze – odnosi się zarówno do osób homo-, bi-, a- i transpłciowych, jak i tych, które nie chcą definiować swojej seksualności, nie mają ochoty określać się jako gej, lesbijka czy osoba biseksualna, albo nie identyfikują się z płcią kulturową – postawy agender/genderless lub genderfluid.
Czym jest gender?
„Płeć” i „gender” to pojęcia opisujące różne płaszczyzny płciowości. Gender nie jest ideologią.
płeć – szerokie pojęcie, opisujące ogół cech sklasyfikowanych pod względem biologicznym, psychologicznym i kulturowym jako męskie lub żeńskie
gender – płeć kulturowa, społeczno-kulturowa manifestacja kobiecości/męskości oparta na ukształtowanych w danym społeczeństwie rolach płciowych.
Czym jest orientacja, a czym tożsamość?
Orientacja seksualna oznacza wrodzony lub niezmienny pociąg seksualny do innych ludzi. Orientacja romantyczna, odnosi się do pociągu romantycznego. Można na przykład odczuwać pociąg seksualny tylko do mężczyzn, a romantyczny jednocześnie do każdej osoby, niezależnie od jej tożsamości.
Tożsamość płciowa to wewnętrzna koncepcja siebie jako mężczyzny, kobiety, mieszanki obu lub żadnego z nich. Wskazuje na to, jak jednostki postrzegają siebie i jak siebie nazywają. Może ona być taka sama lub inna niż płeć przypisana przy urodzeniu (wtedy mamy do czynienia z osobą transpłciową).
Warto wspomnieć również o ekspresji płciowej, która jest zewnętrznym wyrażeniem tożsamości płciowej. Ekspresja najczęściej obejmuje zachowanie, ubranie, fryzurę, głos, które mogą – ale nie muszą – odpowiadać społecznie zdefiniowanym zachowaniom i cechom typowo kojarzonym z byciem męskim lub kobiecym.
Czym jest coming out?
Coming out to proces, przez który przechodzą osoby należące do społeczności LGBTQIA. Polega on na pracy nad zaakceptowaniem swojej orientacji lub tożsamości i na podzieleniu się nimi z innymi. Za każdym razem, kiedy osoba nieheteronormatywna poznaje kogoś nowego, musi zdecydować czy, kiedy i jak dokonać coming outu.
Coming out to bardzo osobista rzecz, przeżywana przez każdego w inny sposób. Emocje związane z tym procesem mogą obejmować zarówno lęk i niepewność, jak i ekscytację oraz ulgę.
Nie ma jedynego słusznego sposobu na dokonanie coming outu. Prawdą o sobie można podzielić się najpierw z jednymi osobami, dopiero później z innymi. Proces ten wiąże się z korzyściami, ale też z ryzykiem, a nawet niebezpieczeństwem.
Jedno jest pewne – decyzja o ujawnieniu swojej tożsamości lub orientacji zawsze należy do osoby, której ten proces dotyczy. Coming out dokonany wbrew woli osoby, której dotyczy jest przemocą.
Czym jest stres mniejszościowy?
Odwołując się do koncepcji przedstawionej przez Iana Meyera, stres mniejszościowy rozumiany jest jako dodatkowe obciążenie dotykające ludzi, którzy przynależą do grup stygmatyzowanych społecznie. W odniesieniu do osób należących do mniejszości seksualnych, stres ten wiąże się z chronicznym napięciem psychicznym spowodowanym doświadczaniem dyskryminacji między innymi z takich względów, jak orientacja seksualna (homoseksualność, biseksualność, aseksualność), identyfikacja płciowa (transpłciowość, dysforia płciowa – czyli stres, niezadowolenie czy niepokój odczuwany wtedy, kiedy ktoś nie identyfikuje się z przypisaną mu płcią) oraz wiąże się z obawami przed ujawnieniem swojej tożsamości oraz społecznymi uprzedzeniami.
Źródło: spps.pl/stres-mniejszosciowy/
Jak wspierać bliskich w procesie coming out-u?
Podstawą powinno być zapewnienie bliskiej nam osoby, że jest wspierana i kochana, niezależnie od tożsamości czy orientacji. Spróbuj wysłuchać bliskiej Ci osoby i reagować spokojnie, bez uprzedzeń. Nie bój się zadawać pytań, gdy coś jest dla Ciebie niezrozumiałe, pamiętając jednocześnie o komforcie osoby dokonującej coming out-u. Uszanuj jej prywatność – zachowaj dla siebie to, co usłyszysz. Jeśli bliska Ci osoba będzie chciała dokonać coming out-u przed kimś jeszcze – zrobi to sama.
Ważną inicjatywą z Twojej strony będzie podjęcie próby bliższego poznania społeczności queerowej i dowiedzenia się o niej więcej. Społeczność potrzebuje sojuszników i sojuszniczek. Jak być dobrą osobą sojuszniczą dowiesz się z poradnika Amnesty International – [link].
Co zrobić, kiedy podejrzewamy, że bliska nam osoba jest nieheteronormatywna?
Pytanie wprost może być niezręczne i nie gwarantuje, że usłyszymy prawdziwą odpowiedź. Jeśli ktoś będzie chciał dokonać przed nami coming out-u, zrobi to, kiedy poczuje się komfortowo. Warto więc zadbać o komfort bliskiej osoby. Może się to wiązać między innymi z otwartym okazywaniem szacunku i wsparcia dla społeczności LGBTI.
Jak reagować na nieodpowiednie żarty o osobach queerowych?
Pozornie niewinne “żarty” normalizują negatywny przekaz i przyczyniają się do wzmacniania szkodliwych stereotypów. Odpowiednią reakcją może być jasny komunikat: “Uważam, że ten żart był nieodpowiedni i nieprzyjemny”. Warto uświadomić osobę, z którą rozmawiamy, że nigdy nie może być całkowicie pewna tego, z kim rozmawia, i czy odbiorcą_odbiorczynią jej żartu nie jest osoba queerowa.
Dlaczego osobom queerowym zależy na prawie do zawierania małżeństw?
Małżeństwo jest postrzegane przez wiele osób jako złoty standard dla celebrowania miłości i wzajemnego zaangażowania. Jest rozumiane szeroko, ze względu na jego symbolikę i osobiste, niekiedy nawet religijne znaczenie. Związki partnerskie są rozwiązaniem, ale tylko częściowym.
Odmawianie części osób możliwości zawierania małżeństw jest dyskryminacją i tworzy wobec prawa drugą klasę obywateli. Pary jednopłciowe powinny mieć dostęp do tych samych uprawnień, z których korzystają małżeństwa heteroseksualne.
Konsekwencje dla par tej samej płci i ich dzieci są znaczące. Nieuznawanie związków par jednopłciowych przez państwo może uniemożliwić partnerowi podejmowanie decyzji w imieniu partnera, gdy jest on chory lub odwiedzanie dziecka partnera w szpitalu; dzielenie się równymi prawami i równą odpowiedzialnością za dzieci pozostające pod ich opieką; objęcie partnera i dzieci ubezpieczeniem zdrowotnym lub otrzymywanie świadczeń wynikających z zatrudnienia; oraz dziedziczenie po zmarłym partnerze, jeśli umrze on bez ważnego testamentu.
Jakie jest stanowisko Amnesty International w sprawie równości małżeńskiej?
Amnesty International, w ramach swojej polityki, sprzeciwia się dyskryminacji w prawie dotyczącym małżeństw cywilnych ze względu na orientację seksualną lub tożsamość płciową. AI uznaje, że małżeństwo cywilne między osobami tej samej płci jest kwestią dotyczącą podstawowych praw człowieka. Odmowa równego uznania prawnego związków osób tej samej płci uniemożliwia wielu osobom korzystanie z całego szeregu innych praw, takich jak prawo do mieszkania i zabezpieczenia społecznego, a także stygmatyzuje te związki w sposób, który może stanowić pożywkę dla dyskryminacji i innych naruszeń praw człowieka wobec osób ze względu na ich orientację seksualną lub tożsamość płciową.
Dlaczego tęczowa flaga jest symbolem mniejszości seksualnych? Co oznaczają poszczególne kolory na fladze?
Wszystko zaczęło się w 1978 roku, kiedy amerykański artysta Gilbert Baker, gej i drag queen, zaprojektował pierwszą tęczową flagę. Wyjawił, że nakłonił go do tego Harvey Milk, jeden z pierwszych otwarcie mówiących o swojej orientacji polityków w Stanach Zjednoczonych, któremu zależało na stworzeniu symbolu dla społeczności LGBTI.
Baker zadecydował, że symbolem tym będzie flaga, ponieważ flagi były dla niego najpotężniejszym symbolem dumy. Tęcza była dla Bakerem naturalną “flagą na niebie”. Kolory flagi na przestrzeni lat ulegały zmianie, m. in. ze względu na problemy ze zdobyciem poszczególnych barwników do materiału.
Ostateczna wersja flagi składała się z sześciu poziomych pasów: czerwonego, symbolizującego życie; pomarańczowego – leczenie, ukojenie; żółtego – słońce; zielonego – naturę; niebieskiego – spokój ducha; fioletowego – ducha walki, zapał.
Dopiero w 1994 roku tęczową flagę uznano za oficjalny symbol społeczności LGBTI. W tym roku Baker stworzył ponad 1,5 kilometrową flagę na 25-tą rocznicę zamieszek w Stonewall – wydarzenia, które zapoczątkowało w Stanach Zjednoczonych ruch na rzecz praw osób LGBTI.
Obecnie flaga, zwaną Progress Flag, zaprojektowana na nowo przez Daniela Quasara składa się z jedenastu kolorów – sześciu podstawowych w formie poziomych pasów i pięciu nowych w formie trójkąta, znajdującego się po lewej stronie flagi, z wierzchołkiem skierowanym ku prawej.
Nowe kolory to różowy, jasnoniebieski i biały – symbolizujące flagę osób transpłciowych, oraz brązowy i czarny – reprezentujące osoby o innym kolorze skóry niż biały. Mają one służyć wzmocnieniu tych grup i podkreśleniu ich obecności wśród społeczności LGBTQIAP.
Dołącz do kampanii Odważ się poznać!