– Zaproponowane zmiany w połączeniu z procedowaną nowelizacją ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP, mogą mieć dramatyczne skutki dla zdrowia i życia osób poszukujących ochrony w Polsce. Plany MSWiA w połączeniu z wygłaszanymi politycznymi stanowiskami opartymi na uprzedzeniach, które budują atmosferę nietolerancji wobec cudzoziemców, jawią się jako kolejny punkt realizacji polityki zamkniętych drzwi – powiedziała Aleksandra Górecka, koordynatorka kampanii Amnesty International.
Projektowana zmiana zakłada m.in., że „pomieszczenia mieszkalne strzeżonego ośrodka, mogą być usytuowane w kontenerach mieszkalnych”. Oprócz tego projektowane zmiany w rozporządzeniu zakładają ponowne wprowadzenie krat w okna pomieszczeń mieszkalnych w ośrodkach strzeżonych.
Poszukiwanie ochrony nie jest przestępstwem i żadna osoba nie powinna być poddana detencji tylko dlatego, że ucieka przed zagrożeniem. Zgodnie z artykułem 31 (1) Konwencji dotyczącej statusu uchodźców, państwa „nie będą nakładały kar za nielegalny wjazd lub pobyt na uchodźców”. Pozbawienie i ograniczenie wolności przemieszczania się jest jedną z najbardziej skrajnych ingerencji w prawa i wolności człowieka. Jeśli dochodzi do detencji, powinna ona być tak krótkotrwała jak to możliwe, a zapewnione warunki powinny być zgodne z prawem krajowym i międzynarodowym i nie naruszać godności i praw osób.
Detencja osób poszukujących ochrony zawsze musi być ostatecznym środkiem i nie może być stosowana w sposób arbitralny bez zachowania odpowiednich standardów oraz zapewnienia środków odwoławczych. Zgodnie z Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych: „każdy pozbawiony wolności przez aresztowanie lub zatrzymanie ma prawo odwołania się do sądu w celu niezwłocznego orzeczenia przez sąd o legalności zatrzymania”. Dzieci w żadnych okolicznościach nie powinny być poddawane detencji.
Szczególny niepokój budzi fakt wprowadzenia kontenerów jako miejsc, gdzie mogą być przetrzymywani cudzoziemcy, z uwagi na jednoczesne zwiększone ryzyko umieszczania cudzoziemców w trudnych warunkach. Tego typu „zakwaterowanie” oznacza ryzyko utraty zdrowia m.in. trudności z oddychaniem, zaburzenia psychiczne, depresję. Ofiary tortur oraz inne osoby ze szczególnymi potrzebami recepcyjnymi, takie jak małoletni bez opieki, osoby o złym stanie zdrowia, starsze, z niepełnosprawnościami, mogą być szczególnie narażone na naruszenia ich praw.
Co więcej, uzasadnienie projektu nie wskazuje na żaden powód, dla którego takie rozwiązanie jest pożądane. „Masowy napływ uchodźców i imigrantów” do Polski, na który powołuje się projektodawca nie znajduje odzwierciedlenia w najnowszych statystykach dotyczących migracji uchodźczej do Polski.
– Osoby poszukujące ochrony są szczególnie wrażliwą grupą. Polska jako państwo przyjmujące zobowiązana jest do udzielenia schronienia i wsparcia tych osób, zaproponowane zmiany będą jednak prowadzić do pozbawiana ich praw w Polsce – dodała Aleksandra Górecka.
Podobne środki zastosowano na Węgrzech, gdzie w marcu 2017 roku Parlament Węgier przyjął pakiet ustaw pozwalających na automatyczną detencję wszystkich osób poszukujących ochrony podczas rozpatrywania ich wniosków o azyl. Rozwiązanie to zostało skrytykowane przez Amnesty International, UNHCR i Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka.
Tło:
Projekt rozporządzenia MSWiA zmieniającego rozporządzenie w sprawie strzeżonych ośrodków i aresztów dla cudzoziemców dostępny jest pod linkiem.
