Orzeczenie polskiego Trybunału Konstytucyjnego o unieważnieniu konstytucyjności dostępu do aborcji ze względu na „ciężkie i nieodwracalne upośledzenie płodu albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu”* dodatkowo zaszkodzi kobietom i dziewczętom oraz narusza ich prawa człowieka, mówią dziś Amnesty International, Centre for Reproductive Rights i Human Rights Watch.
Amnesty International, Centre for Reproductive Rights i Human Rights Watch wysłały obserwatorów na rozprawę przed polskim Trybunałem Konstytucyjnym w celu monitorowania procedury i analizy orzeczenia.
Dzisiejszy wyrok naraża zdrowie i życie kobiet w Polsce na wielkie ryzyko, narusza też zobowiązania Polski wynikające z traktatów międzynarodowych dotyczących praw człowieka w zakresie powstrzymania się od środków regresywnych cofających prawa kobiet do opieki w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego.
Leah Hoctor, Dyrektor Regionalna ds. Europy w Centre for Reproductive Rights
„Polska musi teraz podjąć działania, aby dostosować swoje prawo do prawa w pozostałych państwach członkowskich UE i zalegalizować aborcję na wniosek kobiety lub ze względów społecznych, a także zagwarantować kobietom pełny i skuteczny dostęp do opieki w sytuacjach, w których ich zdrowie fizyczne lub psychiczne jest zagrożone”.
“Ten wyrok jest wynikiem skoordynowanej, systematycznej fali ataków na prawa człowieka kobiet ze strony polskich ustawodawców – to ich najnowsze działanie w celu zakazania aborcji w Polsce. Prawne zakazy aborcji nie powstrzymują aborcji ani nie zmniejszają ich liczby; powodują jedynie szkodzenie zdrowiu kobiet poprzez spychanie aborcji do podziemia lub zmuszanie kobiet do podróżowania do innych krajów w celu uzyskania dostępu do opieki aborcyjnej, której potrzebują i do której mają prawo. Choć ten okrutny wyrok może dotknąć wszystkich kobiet, to szczególnie nieproporcjonalne konsekwencje decyzji sędziów poniosą kobiety z grup marginalizowanych, których nie stać na podróżowanie.” Esther Major, starszy doradca ds. Badań w Amnesty International
Zamiast zabezpieczyć i chronić prawa ludzi, polski Trybunał Konstytucyjny przyczynił się do ich łamania.
Hillary Margolis, starsza badaczka zajmująca się prawami kobiet w Human Rights Watch
„Komisja Europejska i państwa członkowskie UE powinny pilnie zająć się naruszeniami praworządności i ich wpływem na prawa podstawowe w Polsce. Zapewnienie kobietom praw człowieka, w tym praw reprodukcyjnych, ma zasadnicze znaczenie dla przestrzegania wartości UE. Rażące lekceważenie tych wartości przez Polskę jest niebezpieczne nie tylko dla kobiet i dziewcząt w Polsce, ale w całej Europie. Kobiety w Polsce wielokrotnie padały ofiarą ataków na ich prawa i nie przestaną walczyć o swoje prawo do aborcji. Jesteśmy z nimi na każdym kroku”.
Tło:
W Polsce obowiązuje jedno z najbardziej restrykcyjnych przepisów dotyczących aborcji w Europie. Jest jednym z zaledwie dwóch z 27 państw członkowskich Unii Europejskiej, które nie zezwalają na aborcję na żądanie lub z szerokich powodów społecznych. Zgodnie z polskim prawem aborcja jest dozwolona tylko w celu ochrony życia lub zdrowia kobiet lub gdy ciąża jest wynikiem gwałtu. Przed wczorajszym orzeczeniem była również legalna w sytuacjach „ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu”. Nawet w sytuacjach, w których aborcja jest legalna, istnieje wiele barier, które w praktyce poważnie ograniczają dostęp do opieki.
Rządząca partia Prawo i Sprawiedliwość wielokrotnie dążyła do dalszego ograniczania zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, w tym poprzez ustawę mającą wprowadzić całkowity zakaz aborcji. Takie próby spotkały się z masowymi protestami publicznymi i potępieniem ze strony międzynarodowych organów praw człowieka i instytucji europejskich.
Od dojścia do władzy w 2015 r. Rząd PiS podważał niezależność Trybunału Konstytucyjnego i jego skuteczność w kontrolowaniu władzy wykonawczej. Organ doradczy Rady Europy – Komisja Wenecka oraz Komisja Europejska potępiły ingerowanie polskiego rządu w Trybunał. W swoim raporcie na temat praworządności z września 2020 r. Komisja zauważyła, że „obawy dotyczące niezależności i legitymacji Trybunału Konstytucyjnego” pozostają nierozwiązane. W 2017 r. Komisja Europejska wszczęła przeciwko Polsce postępowanie na podstawie art. 7 ust. 1 TUE w 2017 r. w związku z naruszeniem praworządności, w tym obawami dotyczącymi braku niezależnej i uprawnionej kontroli konstytucyjności.
22 października 2020 r. Amnesty International, Center for Reproductive Rights and Human Rights Watch wysłały obserwatorów, aby obserwowali rozprawę przed polskim Trybunałem Konstytucyjnym i analizowali decyzję dotyczącą konstytucyjności dostępu do aborcji na podstawie „ciężkiej i nieodwracalnej wady płodu lub nieuleczalnej choroby, która zagraża życie płodu”.
* Art. 4a. 1. 2) Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży
Zdjęcie w nagłówku: Grzegorz Żukowski (Żoliborz, Warszawa, 22.10.2020)
ABORCJA – pytania i odpowiedzi >>>
ABORCJA – najważniejsze fakty >>>